Metralogiya standartlashtirish Sertifikat asoslari

Baliqlarning kelib chiqishi va evolyutsiyasi.

•  
• Baliqlarning qazilma qoldiqlari yetarli darajada bo’lmaganligi va yaxshi saqlanmaganligi ularning ayrim guruhlarining kelib chiqishini tushuntirishga imkon byermaydi. Shunday bo’lsada, paleontologik materiallarning o’rni nazariy mulohazalar bilan to’ldiriladi.
• Тaxmin qilinishicha, baliqlar silur davrining boshida chuchuk suvlarda yashagan ptyeraspidomorflarga mansub bo’lgan har xil qal-qondorlardan ajralib chiqqan. Hali fanga noma’lum bo’lgan birlamchi jag`og`izlilardan ikkita shoxcha paydo bo’ladi; pansirlilar va jag`-jabralilar, bularga mustaqil sinf taksonomiyasini beradilar.

Baliqlarning kelib chiqishi va evolyutsiyasi.

• Devon davrining o’rta qatlamlarida akulasimon tog`ayli baliqlar-ning tishlari va gavda qoldiqlari uchraydi. Bu baliqlar asosan dengizlarda yashagan. Bu baliqlar kichik va o’rta o’lchamda, bo’yi 1 m bo’lib, gavdasi urchuqsimon, dumi getyerotsyerkal shaklda bo’lgan. Juft suzgich qanotlari asosi tanaga kengaygan holda birikkan. Тyerisi plakoid tangacha bilan qoplangan bo’lgan. Skeleti tog`aydan iborat, umurtqalarining tanasi bo’lmagan. Og`zi boshning oldida joylashgan, jabra yoylari 5 juftdan ortiq bo’lgan. Devon davrining o’rtalarida primitiv kladoselaxiylardan plastinkajabralilar ajralib chiqadi. Bu baliqlarning erkaklarida ko`pulyativ organ hosil bo’ladi, umurtqalarning tanasi paydo bo’ladi. Yura davrida bu baliqlar akulasimonlarga va skatsimonlarg`a ajraladi.
• Тoshko’mir davrida dengiz tagida yashag`an tog`ayli baliqlar guruhidan yaxlitboshlilar kelib chiqqan, deb faraz qilinadi.

Baliqlarning kelib chiqishi va evolyutsiyasi.

• Тog`ayli ganoidlar qazilma holda yura davridan ma’lum bo’lsa-da, ularning bevosita ajdodlari to’g`risida aniq ma’lumotlar yo’q.
• Eng qadimga shu’laqanotlilar paleonissidlar bo’lgan. Bu baliq qoldiqlari qazilma holda devon davrining o’rtasi, toshko’mir va perm davrlarida hamma joylardan topilgan. Paleonissidlar kichik va o’rta o’lchamda va shaklan xilma-xil bo’lgan. Dumi getyerotsyerkal va uning ustki bo’limi ganovd tangacha bilan qoplangan. Bo’r davrining boshiga kelib bu baliqlar butunlay qirilib bitadi. Suyakli ganoidlar trias davrida paydo bo’lgan, o’rta mezozoyda hukmron bo’ladi, biroq bo’r davrining o’rtalaridan boshlab keskin kamayadi va hozir bularning ikkita vakili (kayman va loybaliq) yashab kelmoqda.
• Ko’pqanotli baliqlar, bir tomondan, cho’tkaqanotli baliqlarning qadimgi vakillaridan, ikkinchi tomondan esa paleonissidlardan kelib chiqqan, deb tushuntiriladi. Chunki bu baliqlarning qazilma qoldiqlari topilmagan.