Metodologiyasi

di. 
0
‘ylangan ek sp erim en t va deduktiv m ulohazalar chiqarish,
m anbalardagi yashirin axb oro tlam i ajratib olish tarixchilar uchun
bahslarga sabab bo'ladi. Bu vaziyatda sotsiologiya tarixi tadqiqot-
lariga tiz im li ta h lil, ilm iy izla n ish n in g dasturiy shakllari bilan
yordam berishi m u m k in . Biroq bir narsani yodda tutish lozim k i,
ya’ni so tsio lo g iy a n in g zam on a v iy lik n i tadqiq etishga yo'naltirilgan
bir qator tushunchalari va uslublarini to'g'ridan to ‘g ‘ri o 'tm ish -
ni o ‘rganishga yo'naltirilgan tarixiy tadqiqotlarga jalb etish q o ‘pol
xatolikka olib keladi. S o tsio lo g iy a n in g tadqiqot uslublarini tarixi
tadqiqotlariga jalb e tish n in g m urakkabligi ham ana shunda.
S o tsiologik yondashuv tarixiy yondashuvlarning o ‘rnini b o s-
m aydi yoki ularni alm ashtirm aydi, balki ularning m ohiyatini va
sam aradorligini chuqurlashtirib, m ukam m allashtiradi, bunda u
m anbalardan ajratib o lin g a n faktlar (dalillar)ga asoslanadi.
M anbalardagi yash irin axborotni aniqlash va ajratib olish
uchun k on ten t-tah lil m etod i q o'lla n ilad i. Bunday tah lil m eto-
di katta hajm li m atnli axborotni, ya’n i m aqollarning m azm u ­
n i, topishm oqlar, anketalar, traktat (biror-bir m avzuga bag'ish-
langan ilm iy asar) larni, gazeta va jurnallarni, alohida odam lar
va g u ru h la rn in g y o zm a va og'zaki lug'atlari kabilarni m iqdoriy
ko'rsatkichlarga aylantirishda yordam beradi.
T ah lil 
standartlashtirilgan jarayonlar 
yordam ida 
am alga
o sh irila d i, 
b u
jarayonda m atnn i interpretatsiyalashdagi 
s u b y e k t iv -
220

---