Metodologiyasi

y a r m id a
lokal tadqiqotlarni (alohida tarixiy tadqiqotlar, ya’ni
a lo h id a
qishloqlar, shaharlar, hududlar va boshqalarni o ‘rganish)
m illiy tarixga bogMash, ya’ni m ikrotarixni m akrotarixga sin tez-
la s h
m uam m osi ko‘tarildi. Yondashuvlar, tam oyillar yangilanib
m ukam m allashib bordi.
Tarix va psixologiya. Tarixchi tarixiy tadqiqotlarni am al­
ga oshirish jarayonida tadqiqot o b yek tin in g turli xususiyatlari va
o ‘ziga xos jihatlariga to'qnash keladi va ularni turli uslublarni
qo‘llash orqali m ohiyatini anglashga harakat qiladi. Bu uslublar
aksariyat hollarda tarix faniga bevosita aloqador b o‘lsa, tadqiqot
obyektining holatiga ko'ra ayrim lari turli boshqa fanlar tadqiqot
uslublariga xos bo'lishi m u m k in . Shunday fanlar yoki sohalar qa-
torida psixologiya fani ham bor.
Tarixchilar o ‘z tadqiqotlarida ko‘pincha turli m ashhur shaxs-
lar, san ’at nam oyandalari, xalq o m m a si va boshqa shu kabilar-
ning ruhiyatini ham o ‘rganishga harakat qilganlar. Bunday h o -
latlar ilk tarix asarlarida ham kam b o ‘lsada uchraydi va X V III
asrga kelibgina tarixchilar in so n n in g ichki dunyosi va ruhiy hola-
tini tushunishga harakat qila boshlaydilar. X IX asr oxirlariga ke­
lib psixologiya fan sifatida qaror topgandan so ‘ng, eksperim ental
psixologiya va psixiatriya yuzaga kelib, X X asrning 6 0 -yilla ri-
da esa «psixotarix* yuzaga kelgan. P six o a n a lizn in g k lin ik «tarix*
lari tarixchilarga in so n n in g ich ki d u n yosin i teranroq anglash­
ga yordam berdi. Shunday tadqiqotlar doirasida M .L yuterning,
M .G an din ing tarjimayi h ollarini o'rgangan E .E rikson ularning
hayoti faliyatidagi m otivlarini aniqladi. U n in g xulosasiga ko‘ra