Metodologiyasi o z b e k I s t o n r e s p u b L ik a s 1

Tamoyillar 
- tadqiqotchiga nisbatan qo‘yilgan talablar. Bilish 
ta m o y illa r i 
tadqiqotchiga tadqiqot jarayonidagi vazifalarni bir 
maromda m a’lum tartiblarga asoslangan holda amalga oshirishi- 
da 
za ru r 
bo‘ladigan om illardir. U lar tadqiqotchining u yoki bu 
tarix maktablari, falsafiy yo‘nalishlarga mansubligi va dunyoqa- 
rashi, fikrlashi va tafakkuridan kelib chiqqan holda aniqlanadi. 
Tamoyillar uslublar bilan m ustahkam o ‘zaro bogMiqlikda bo‘lgan- 
ligi uchun ayrim hollarda ularni bir-biri bilan adashtirish holat- 
lari ham uchraydi. Shundan kelib chiqqan holda aytish o ‘rinli- 
ki, tamoyillar uslublarga nisbatan birm uncha murakkab va keng 
tushuncha bo‘lib, bir tam oyil o ‘ziga bog'liq holda bir necha uslub- 
larni shakllantirishi m um kin, ayni vaqtda esa bir uslub bir necha 
tamoyillarga xizmat qilishi m um kin.
Tizimlilik (sistem alilik) tam oyili 
- XIX asrda tarixchilar ja- 
miyatni, tarixiy voqealarni tizim lilik asosida (sistemalashtirib) 
o‘rgana boshlagan bolsalar, XX asrga kelib barcha fanlar tad- 
qiqotlarida tizim lilik uslubidan foydalanish asosiy o ‘rin tutib b o ­
ra boshladi, bunda tadqiqot obyektiga sababiylik va kelib chiqishi- 
dagi hamda vazifaviy aloqadorligi xususiyatlaridan kelib chiqqan 
holda murakkab tuzilm ali tizim sifatida qaraldi.
Xaos nazariyasi 
- biror-bir narsa yoki voqeaning turli aralash 
unsurlardan yoki aralash voqealardan kelib chiqqanligini asos- 
lashga harakat qiluvchi nazariya.
131

---

T A R IX IY M A N B A . A X B O R O T VA
U N I N G X U SU SIY A T L A R I
Axborot ning nazariy manba sifatidagi o'rni. Manba ax
tashuvchi. Axborot. Yaqqol va yashirin axborot. Belgilangan va
gilanmagan axborot. Axborotning yetishish va yetishmaslik muam-