Metodikasi kafedrasi mavzu: abu rayhon beruniyning ilmiy


  Beruniyning ijtimoiy-falsafiy qarashlari



Download 459,22 Kb.
Pdf ko'rish
bet8/14
Sana15.05.2021
Hajmi459,22 Kb.
#64699
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   14
Bog'liq
abu rayhon beruniyning ilmiy- marifiy qarashlari

1.2 

Beruniyning ijtimoiy-falsafiy qarashlari 

Beruniyning  ijtimoiy-falsafiy  qarashlari  muayyan  diniy  cheklanishlariga  qaramay, 

o`sha  paytdagi  hukmron  islom  aqidalaridan  birmuncha  yuqori  turardi.U  fanning  qaysi 

sohasiga  murojaat  etsa,  uning  mustaqil  mavjudligini  tushunishdan  kelib  chiqdi.  Olim 

“Minerologiya”  nomli  asarida  inson  yer  yuzidagi  barcha  mavjudotlarga  qaraganda 

mas`uliyatliroq  vazifalarni  bajarishi  kerakligini  quyidagicha  ifodalaydi:  “Inson  tabiatning 

eng  oliy  zoti  kamolotidir,  inson  zoti  barcha  hayvonlardan  yuqori  turadi…  Insonga  katta 

sharaf ko`rsatilgan ― unga aql-zakovat va kuch armug`on etilgan. Shu sababdan, insonning 

ma`naviy qiyofasi uning oldiga qo`yilgan vazifalarga mos bo`lishi uchun u yuksak axloqli, 

bilimli, ma`rifatli bo`lmog`i darkor”.  

Beruniyning  ijtimoiy-falsafiy  qarashida  odam  tanasidagi  a`zolarning  bir-biriga 

zidligi,  ularda  bir-biridan  farq  qiluvchi  turli-tuman  xatti-harakat  va  fe`l-atrof  mavjudligi 

asoslangan.  “Odam,  ―  deydi  Beruniy,  ―  tabiati  jihatidan  bir-biriga  zid  a`zolar 

qo`shilmasidan tarkib topgan murakkab tanaga ega va shuning uchun uning holati o`z fe`l-

atvofiga  ko`ra  xilma-xil  bo`ladi.  Beruniyning  fikricha,  odamlarning  qiyofasi  bir-biriga 

o`xshasada, ular ayni chog`da bir-biridan farq qiladi. Bu farq ularning mijozi, fe`l-atvori va 

tabiiy xususiyatlarida namoyon bo`ladi”. 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com



11 

 

Beruniy  irqiy  tafovutlaridan  qat’iy  nazar,  odamlar  o`rtasidagi  do`stlik  va 



hamkorlikning kuchi insoniyat baxt-saodatining poydevori deb hisoblanadi. U jamoatchilik, 

axloq-odob, go`zallik qoidalariga rioya qilish har bir odamning burchi ekanini ta`kidladi. 

Beruniy  o`z asarlarida ta`limning ko`rgazmaliligi,  izchil,  maqsadga  muvofiq bo`lishi 

kerakligini,  shaxsning  barkamolligi,  kishilar  o`rtasidagi  ijobiy  axloqiy  munosabatlar  va 

olijanoblik kabi yuksak fazilatlarning mohiyatini asoslab bergan. 

Beruniy  o`z  dunyoqarashida  Xudoga  ishonish  har  bir  musulmonning  vazifasi  deb 

tushungan va oliyjanob insonning burchi islom qonun-qoidalariga rioya etishdangina iborat 

emas,  balki  yaxshilik  qilishdan  ham  iboratligini  uqtirgan.  “Yaxshilik  qilish,  ―  degan  edi 

Beruniy,  ―  umuman  hammaga  va  xususan  o`z  qarindoshlariga  zaiflik  chog`ida  ―  yaxshi 

istak bilan, iloji bo`lganda esa amaliy ish bilan yaxshilik tilashdir”.  

Beruniyning  ijtimoiy-falsafiy  qarashlarida  kishilarga  beg`araz  xizmat  qilib,  yordam 

ko`rsatish, odamlar o`rtasida kelishmovchiliklarni  vujudga  keltiradigan pul  va  molu  dunyo 

nafsini tiyish haqidagi g`oyalar alohida o`rin olgan. 

Beruniy  ilm-fanning  muxlisi  va buyuk  homiysi sifatida  mamlakatning obodonchiligi 

ilm-fanning  gullashiga  bog`liq,  odamlarning  baxti  esa  uning  ma`rifatida  deb  bilgan. 

Ma`rifat dushmanlariga, yomon urf-odatlarga, adolatsizlikka qarshi bo`lgan. 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

PDF created with pdfFactory Pro trial version 

www.pdffactory.com



12 

 


Download 459,22 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   14




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish