Metodikasi kafedrasi mavzu: abu rayhon beruniyning ilmiy

еomеtrik va fizik nuqtai nazardan qaragan.
Agar Beruniyning fikricha gеomеtrik nuqtai nazardan ikki nazariya tеng huquqli bo’lsa, undan tashqari Yer harakatining tan olinishi ayrim qiyinchiliklarni hal etsa, lеkin fizik nuqtai nazardan tеkshirishda Beruniy Yer harakati ta'limotidan kеlib chiquvchi barcha xulosalarni aniqlashda qator tadqiqotlar olib bordi. Ptolomеy va Aristotеllarning agar Yer harakat qiladigan bo’lsa, barcha narsalar va hayvonlar bundan uchib kеtishi mumkin dеgan e'tirozlariga qarshi chiqib, Yer bilan jismlar o’rtasida o’zaro tortilish kuchlarining mavjudligini e'tirof etgan. Bu o’z zamonasi va ayniqsa, kеyingi davrlar uchun ham katta ahamiyatga ega bo’lgan.

20

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com

XULOSA
Milliy tariximizning yorqin yulduzi Abu Rayhon Beruniy faoliyatiga haqqoniy baho berar ekan, amerikalik fan tarixchisi Sarton XI asrni “Beruniy asri” deb ta`riflaydi. Bunday yuksak va haqli baho avvalo qomusiy tafakkur sohibi bo`lmish buyuk vatandoshimizning ilm-fan taraqqiyotiga qo`shgan beqiyos hissasi bilan izohlanadi. Shu o`rinda ta`kidlash joizki, Beruniy ilmiy masalalarda ham, tarixiy voqea-hodisalarga, o`z zamondoshlariga baho berishda ham o`ta xolislik va haqqoniylik bilan fikr yuritgan. Shu bois ham u hayotda juda ko`p aziyatlar chekkan, hatto umrining oxirida turmush qiyinchiliklariga duchor bo`lgan, ammo har qanday og`ir vaziyatda ham u sabr – toqat bilan yashagan.

Ma`lumki, ota – bobolarimiz qadimdan bebaho boylik bo`lmish ilmu ma`rifat, ta`lim va tarbiyani inson kamoloti va millat ravnaqining eng asosiy sharti va garovi deb bilgan.

Agarki mana shu muqaddas zaminimizda tavallud topib, voyaga yetgan, o`z hayoti va faoliyati bilan nafaqat tarixda, ayni vaqtda bashariyatning bugungi taraqqiyot sahifalarida ham o`chmas iz qoldirgan buyuk mutafakkir va allomalarimiz, aziz avliyolarimizni ta`riflashda davom etadigan bo`lsak, o`ylaymanki, bu borada uzoq gapirish mumkin.
Xulosa qilib aytganda, hozirgi yoshlar sharq mutafakkirlarini o’rganish bo’lajak o’qituvchilarga talim-tarbiya sohasining tarixiy jarayonlarda tutgan o’rni va taraqqiyotining rivojlanish qonuniyatlarini, pedagogik g’oyalar to’g’risida ularga malumot beradi, talaba-yoshlarda bu haqida bilim, ko’nikma va malakalarni shakllantiradi hamda bo’lajak o’qituvchilarni mavjud bilimlarni egalash jarayonida ularning xalqimiz, Vatanimiz, millatimiz va muqaddas dinimizga bo’lgan tassavurlarni kengaytiradi, hamda etiqodlarini shaklantiradi.

21

PDF created with pdfFactory Pro trial version www.pdffactory.com