Metodik talablar

Darsni maqsadi: 

ildizning ikkilamchi tuzilishi bilan tanishish. 

Kerakli jihozlar va materiallar:

 Mikroskop, buyum va qoplag‘ich oynalar, 

qovoq ildizi, floroglyusin va xlorid kislota eritmasi, rasmlar va jadvallar. 

Nazariy  tushuncha:

  Kambiy  hosil  bo‗lishi  bilan  bir  vaqtda  peritsikl 

hujayralarining  bo‗linishidan  fellogen  yuzaga  keladi,  fellogen  hujayralari 

bo‗linib,  ildizning  chetiga  po‗kak,  markaziga  felloderma  ajratadi.  Po‗kak 

sirtida qolgan to‗qimalar qurib to‗kiladi. Qoplag‘ich to‗qima-periderma yuzaga 

keladi. Boshlang‘ich tuzilishida bo‗lgan ildizning markaziy silindridan ildizning 

ikkilamchi strukturasi shakllanadi. 

Qovoq  ildizining  tuzilishini  o‗rganish  uchun  5-6  mm  yo‗g‘onlikdagi 

yosh  ildizdan  yupqa  ko‗ndalang  kesim  kesib,  suv  tomizilgan  buyum 

oynasiga  qo‗yiladi.  Preparatga  floroglyutsin  hamda  xlorid  kislota 

tomiziladi.  Reaktiv  ta‘sirida  ksilema  elementlari  qizil  rangga  bo‗yaladi. 

Preparatga  glitserin  tomizib,  usti  qoplag ‘ich  oyna  bilan  yopiladi. 

Ildizning  tuzilishi  o‗rganish  uchun  oldindan  tayyorlangan  preparatlardan 

foydalansa ham bo‗ladi. Preparatni mikroskopning kichik obyektiviga qo‗yib 

qaralganda,  qovoq  ildizi  tashqi  tomondan  periderma  bilan  o‗ralganligi 

ko‗rinadi. Periderma tagida joylashgan yirik parenxima hujayralar  ikkilamchi 

po‗stloq  parenxima,  to‗rsimon  to‗siqli  to‗qimalar  floema  bo‗lib,  kambiy 

hujayralarining  bo‗linishidan  hosil  bo‗ladi.  Po‗stloqni  ildizning  markaziy 

silindridan chegaralab turgan yupqa po‗stli radial yo‗nalishda joylashgan mayda 

tirik  parenxima  h ujayralari  kambiy  halqasidir.  Kambi y  hujayralari 

bo‗linib, markazga ikkilamchi ksilema ajraladi.