Metodik talablar


Hosil  qiluvchi  to‘qima  turlari



Download 2,94 Mb.
Pdf ko'rish
bet31/99
Sana05.01.2022
Hajmi2,94 Mb.
#319709
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   99
Bog'liq
laboratorija-mashlulotlari

Hosil  qiluvchi  to‘qima  turlari

.  Meristema  hujayralar ining  shakli, 

tuzilishi,  joylashishi va bajaradigan vazifasi ham bir-biriga o‗xshash. Ularning 

shakli  izodiametrik,  tomonlari  bir-biriga  teng,  hujayra  oraliqlari  yo‗q, 

hujayralar  yupqa  po‗st  bilan  o‗ralgan, hujayra ichida quyuq protoplazma 

va  o‗rtada  bitta  katta  yadro  joylashagan,  xloroplasti  rangsiz.  Meristema 

hujayralari  doimiy  bo‗linib  turadi.  Hosil  bo‗lgan  hujayralarning  hammasi 

yoki  ko‗pchiligi  asta-sekin  doimiy  to‗qimalarga  aylanib,  hosil  qilish  -

meristematik  xususiyatini  saqlaydi.  O‗sish  konusida  joylashgan  apikal 

meristemadan  hosil  bo‗lgan  barcha  to‗qimalar  birlamchi  to‗qimalar  deb 

ataladi.  

Elodeya  uchki  kurtagining  bo‗yiga  kesigidan  preparat  tayyorlab 

mikroskopda  ko‗riladi.  Kurtakning  markazida,  o‗sish  konusi  joylashgan, 

uning  pastrog‘ida,  joylashgan  bo‗rtmalar  barg  boshlang‗ichlari  bo‗lib,  ular 

o‗sish konusini o‗rab turadi.  

Qoplovchi to‗qima o‗simliklar organini tashqi  tomondan o‗rab turadi 

va  ichki  qismini  tashqi  sharoit,  temperatura  va  suv  ko‗p  bug‘lanishidan  va 

turli  mikroorganizmlar  ta‘siridan  saqlaydi.  Qoplovchi  to‗qima  zich 

joylashgan  parenxima  hujayralardan  tuzilgan.  Hujayra  po‗sti  tsellyulozadan 

iborat  bo‗lib,  kutinlashadi  yoki  po‗kaklashdi.  Qoplovchi  to‗qima  kelib 

chiqishiga  ko‗ra  uch  xil:  birinchi  qoplovchi  to‗qima  epiderma,  ikkinchi 

qoplovchi  to‗qima  periderma  va  uchlamchi  qoplovchi  to‗qima  -  po‗stloq 

bo‗ladi. 

Epiderma  birlamchi  meristemaning  ustki  qavatidagi  hujayralarning 

differensiyalanishidan  hosil  bo‗ladi.  Yashil  barglar,  yosh  poya  va  ildizlar 

tashqi  tomondan  epiderma  bilan  o‗ralgan  bo‗ladi.  Epiderma  bir  qator  zich 

joylashgan  parenxima  hujayralardan  tuzilgan.  Hujayra  po‗sti  notekis  bo‗lib, 

sitoplazma  va  yadro  hujayra  po‗sti  bo‗ylab  joylashgan.  Hujayra  markazida 

vakuola bo‗ladi. Epidermadagi  ustitsalar  (og‘izchalar)  havo  almashtirish 

vazifasini  bajaradi.  Ular  loviyasi  ikkita  hujayralarning  birikishidan  hosil 

bo‗ladi. Ustitsa hujayralari tsitoplazma va yadrodan  tashqari, yashil plastidaga 

ham ega. 

Epiderma  tashqi  tomondan  kutikula  qavati  yoki  tukchalar  bilan 

qoplangan  bo‗ladi.  Tukchalar  epiderma  tashqi devorining cho‗zilishidan hosil 

bo‗ladi.  Ular  bir  hujayrali,  ko‗p  hujayrali,  o‗lik,  tirik  oddiy  bezli  va  boshqa 

shakllarda.  Epiderma  suvni  kam 

bug‘latish,  gazlar 

almashinish 

va 


o‗simliklarning  ichki  qismini  turli  mexanik  ta‘siridan  himoya  qilish 

vazifasini bajaradi. 

Epidermaning  tuzilishi  o‗rganish  uchun  geran  bargining  orqa  tomoni 

yuzasidan  epidermisdan  igna  yoki  pintset  yordamida  shilib  olinadi.  Buyum 




25 

 

oynasidagi  suvga  solib,  qayrilgan  joylari  igna  bilan  tekislanadi,  so‗ng 



qoplagich  oyna  bilan  yopib,  mikroskopning  kichik  va  katta  obektlarida 

qaralganda, 

n o t e k i s  

p o ‗ s t l i  

z i c h  

j o y l a s h g a n  

e p i d e r m a  

hujayralarining tuzilishi aniq ko‗rinadi.  

Periderma  ikkilamchi  qoplovchi  to‗qima  bo‗lib,  ikkilamchi  meristema  -

fellogen  (po‗kak kambiy)  hujayralarining  bo‗linishidan  hosil  bo‗ladi.  Fellogen 

hujayralari  bo‗linib,  ustki  va  ostki  tomonga  hujayralar  ajratadi.  Ustki  tomonga 

periferiyaga  ajratgan  hujayralarning  po‗sti  suberin  moddasi  bilan  to‗yinib, 

po‗kaklashadi va po‗kak to‗qimasiga aylanadi. Ostki tomonga ajratgan hujayralar 

tirik  bo‗lib,  felloderma  hosil  qiladi.  Po‗kak,  fellogen,  felloderma  to‗qimalari 

birgalikda qoplovchi to‗qima - peridermani hosil qiladi. 

Po‗stloq  (korka)  uchlamchi  qoplovchi  to‗qima  bo‗lib,  o‗lik  to‗qima 

qatlamlari  yig‘indisidir. Qarigan daraxtlar tanasi, ildizlari tashqi tomondan po‗stloq 

bilan  o‗ralgan  bo‗ladi.  Po‗stloq  hosil  bo‗lishi  o‗simliklar  turiga  va  fellogenning 

faoliyatiga bog‗liq. 


Download 2,94 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   99




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish