Metodik talablar

Nazariy tushuncha.

 Gulli о‗simliklar hayotiy shakllariga kо‗ra daraxt, buta, 

yarim buta, bir yillik, ikki yillik va kо‗p yillik о‗tlarga bо‗linadi. 

Daraxtlar - tanasi yog‘ochlashgan, asosan, bitta yо‗g‘on tanasi, baquvvat ildizi 

va keng shox-shabbasi bо‗lgan baland bо‗yli kо‗p yillik о‗simliklardir. Bular guli, 

mevasi, tо‗pguli, poyasining eni, bо‗yi, shox-shabbasi va barglari bilan bir-biridan 

farq  qiladi.  Masalan,  olma,  о‗rik,  yong‘oq  va  shaftolining  shox-shabbasi  yoyiq, 

qarag‘ay terakniki g‘uj, tik va sada qayrag‘ochniki sharsimon bо‗ladi. Daraxtlar oz 

yoki  kо‗p  yil  yashashiga  kо‗ra  turli  xil  bо‗ladi.  Masalan,  Afrikada  о‗sadigan 

baobab  daraxti  4000-5000  yil,  sarv  3000  yil,  soxta  kashtan  2000  yil,  chinor  800 

yil, qarag‘ay 500-600 yil, о‗rik, yong‗oq 70-100 yil yashashi mumkin. 

 

Daraxtlarning  bо‗yi  5-7  m  dan  140-150  m  gacha  (Avstraliya  evkalipti  va 

Kaliforniya  mamont  daraxti),  yо‗g‘onligi  esa  10-12  m  (baobab  daraxti)  bо‗ladi. 

Tabiiy  holda  tarqalgan  daraxtlar  sharoitga  qarab  bir-biridan  keskin  farq  qiladi. 

Masalan, bir turga mansub bо‗lgan va tog‘larning shimoliy yonbag‘rida о‗sadigan 

daraxtlar  shox-shabbasining  kо‗pligi,  kengligi  va  balandligi  bilan  janubiy 

yonbag‘rida о‗sadigan daraxtlardan farq qiladi. Tog‘larning о‗rta qismidagi archa 

bо‗ydor bо‗lib о‗ssa, eng baland qismidagisi esa yerdan 0,5-1 m kо‗tariladi, xolos. 

Bu  hol  о‗simliklarni  doimiy  esib  turadigan  shamoldan  va  qishning  qattiq 

sovug‘idan    saqlaydi.  Daraxtlar  orasida  saksovulga  о‗xshash  nihoyatda  mayda 

bargli  yoki  bargsiz,  ildizlari  baquvvat,  jazirama  chо‗llarda,  qumlarda  о‗sadigan 

ajoyib turlar ham bor.