Metallurgiya tarixi Qora metallurgiya haqida

Qora metallurgiya haqida.

Metallurgiya majmuasi ikki tarmoqni: qora metallurgiya va rangli metallurgiyani o'z ichiga oladi. 
Qora metallurgiya - temir rudasi qazib chiqarish, cho'yan, po'lat eritish, prokat va ferroqotishmalar ishlab chiqarishdan iborat. Hozirgi zamon metallurgiyasi uchun, birinchidan, metallning asosiy qismini metallurgiya kombinatlarida ishlab chiqarish 
xarakterlidir. Metallurgiyada xomashyoga ketma-ket ishlov beradigan kombinatlarning hissasi katta bo'ladi. Chunki kombinatlarda bir yo'la temir rudasidan domna pechlarida cho'yan eritib olinadi, suyuq cho'yan va temir-tersakdan (metallolomdan) po'lat erituvchi (marten, konverter, elektr) pechlarda po'lat eritiladi, po'latdan esa tayyor mahsulot - prokat olinadi. 
Fan-texnika taraqqiyoti metall eritishning chiqindisiz texnologiyasini, metall olishning yangi, serunum usullarini joriy qilishga olib kelmoqdaki, bu po'lat sifatini oshirishni va prokatning xilma-xil turlarini olishni ta'minlamoqda. Metall olishning eng yangi usuli metallni domnasiz, ya'ni rudani eritmay undan metallni ajratib olishdir. 
Qora metallurgiyada ishlab chiqarish uzluksiz markazlasha boradi. 
Metallurgiya kombinatlari ko'p miqdorda xomashyo va yoqilg'i ishlatadi. Shu sababli ular xomashyo yoki yoqilg'i bazalari yaqinida, ba'zan ular oralig'ida quriladi. Bu metallurgiya korxonasi (kombinat)ni joylashtirishning eng muhim shartidir. Bunda suv, elektr energiya, tabiiy gaz bilan ta'minlash va tabiatni muhofaza qilish imkoniyatlari ham e'tiborga olinadi.
Iqtisodiyotning hayotiyligini belgilaydigan Rossiya Federatsiyasining asosiy sanoati metallurgiya sanoati hisoblanadi. Bundan tashqari, bu mamlakat iqtisodiyotini rivojlantirishning asosiy yo'nalishlaridan biridir, chunki uning yalpi ichki mahsulotdagi ulushi 5 foizni tashkil etadi.
Metallurgiya sanoati - og'ir sanoatning rudalardan yoki boshqa materiallardan, shuningdek, metall qotishmalaridan metallar tayyorlash jarayonlarini o'z ichiga olgan tarmog'i.
Metallurgiya sanoati tarkibiga quyidagi jarayonlar kiradi: metallarni bevosita ishlab chiqarish; metall buyumlarga issiq va sovuq ishlov berish; payvandlash; metall qoplamalarni cho'ktirish.
Metall buyumlarni ishlab chiqarish tartibining o'zi uch bosqichdan iborat: rudani qazib olish va tayyorlash; qayta eritish; foydalanish va utilizatsiya qilish.
Metall ishlab chiqarish jarayonida turli xil xom ashyolardan foydalaniladi. Qaysi xom ashyolardan foydalanilishiga qarab qora va rangli metallurgiya tarmoqlari ajratiladi. Birinchi toifaga temir, marganets va xromni o'z ichiga olgan metallar kiradi. Boshqa guruhga - barcha boshqa metallar.
Qora metallurgiya sanoati deganda yer ostidan qazib olish va qora metall rudalarini keyinchalik qayta ishlash, shuningdek, po'lat va temir quyish zavodlari, ignabargli prokat va temir qotishmalarini ishlab chiqarish tushuniladi.
Metallurgiya zavodlarida ishlab chiqariladigan mahsulotlar quyidagilardir: asosiy (yoki yakuniy mahsulot); yon (yoki asosiy mahsulotlarni ishlab chiqarishda paydo bo'ladigan); qo'shimcha mahsulotlar (yoki asosiy va qo'shimcha mahsulotlar ishlab chiqarilgandan keyin qolgan va ikkilamchi xom ashyo sifatida ishlatilishi mumkin bo'lgan mahsulotlar).
Qora metallurgiya sanoatining asosiy maxsulotlari metall prokati, choʻyan, temir buyumlar va boshqalar hisoblanadi.
Agar qora metallurgiya bilan rangli metallurgiyani solishtiradigan bo'lsak, rangli metall mahsulotlari ishlab chiqarishga juda ko'p energiya sarflanadi. Bu past tarkibga bog'liq foydali moddalar rangli metallarda va ma'lum bir yo'q qilish usullarini talab qiladigan katta hajmdagi chiqindilarda.