Metallurgiya asoslari

Komponentlar soni - K=4 – 1 = 3 ta.
Demak, kimyoviy sistemalarda komponentlar soni doim sistemadagi tarkibiy qismlar sonidan kam bo’ladi.
Sistemaning termodinamik ho’lati erkinlik darajasi bilan xarakterlanadi (F).
Erkinlik darajasi (F) – sistemaning termodinamik ho’latini toliq xarakterlash uchun yetarli bo’lgan mustaqil ozgaruvchi parametrlar soni
( harorat – T, bosim – P, kontsentratsiya – S ).
Boshqacha aytganda, fazalar soni va xiliga xalal bermay turib, malum chegarada ixtiyoriy ravishda ozgartirish mumkin bo’lgan parametrlar soni - sistemaning erkinlik darajasi sonidir.
Erkinlik darajasi variantlik bilan ifodalanadi va sistemalar

• 
  invariantli (F=0)
  
• 
  monovariantli (F=1)
  
• 
  bivariantli (F=2) bo’ladi.
  

Masalan: R-const da tuzning toyingan eritmasi monovariantli (F=1), chunki haroratning har bir qiymatiga malum kontsentratsiyali toyingan eritma mos keladi.
Toyinmagan eritma - bivariantli (T, S)
Gazlar aralashmasi – bivariantli ( tasir etuvchi parametrlar –P, T, va V. Lekin, P va T ozgartirilsa, V – o’z-o’zidan ozgaradi. V ni PV=nRT tenglamadan aniqlanadi. Demak, ideal gazlar erkinlik darajasi 2ga teng).
Gibbsning fazalar qoidasi.
Sistemaning tashqi parametrlari (R, T) ozgarsa, muvozanat buziladi: eritma kontsentratsiyasi ozgaradi yoki biror faza yoqoladi, yoki yangi faza hosil bo’ladi. Bu kabi ozgarishlar sistemada yangi muvozanat yuzaga kelgunga qadar davom etadi. Fazalarni bu kabi bir-biriga aylanishida ozgaradigan parametrlar soni fazalar qoidasi asosida topiladi.
Fazalar qoidasi komponentlar, faza, sistemaning erkinlik darajasi kabi tushunchalar orasidagi munosabatni korsatadi.
Sistemaning erkinlik darajasi Gibbsning fazalar qoidasi asosida topiladi.
K komponentli geterogen sistemada erkinlik darajasi bilan fazalar sonining yig’indisi komponentlar soni +2 ga teng