Metallarni bukish texnologiyasi

Sirtlarni rejalashga tayyorlash mashqi. Sirtlarni rejalashga tayyorlash uchun:

1. Zagotovkani zang, moy, loy va boshqalardan tozalash kerak. Tozalashda qirg‘ich, metall cho‘tka, jilvir qog‘ozlar ishlatiladi.

2. 
   Tozalangan sirtga chutka bilan mis kuporosining yeritmasi, lok yoki bo‘yoq surtiladi (47-rasm).
   
3. 
   Ba’zan sirtlarga yelim surtib, qog‘oz yopishtiriladi.
   
4. 
   Lok, bo‘yoq, yelim, mis kuporosining qurishiga imkon beriladi.
   

2. 
   Rejalash mashqi.
   

1. Lineyka va sirkul yordamida o‘zaro perpendikulyar reja chiziqlari chizish uchun:

1. 
   rejalashga tayyorlangan sirtlarga ixtiyoriy ab to‘g‘ri chiziq chiziladi;
   
2. 
   ab to‘g‘ri chiziqning o‘rtasida chekich bilan ixtiyoriy nuqta hosil qilinadi;
   

v) pirkulni ixtiyoriy odchamga moslab bir uchini 1 nuqtaga qo‘yib, ikkinchi uchi bilan ab to‘g‘ri chiziqni kesishtirib, chekich bilan 2 va 3 nuqtalar tushiriladi;

g) sirkul oyoqlarini 1—2 (1—3) odchamdan 7—8 mm kattaroq ochnladi;

4. 
   sirkulni navbatma-navbat 2 va 3 nuqtalarga o‘matib, yoylar chiziladi;
   
5. 
   yoylarning kesishish nuqtalari 4 va 5 lar bilan tutashtirilsa, ab ga perpendikulyar reja chizig‘i hosil boMadi. (48-rasm).
   

2- Lineyka va sirkul yordamida parallel reja chiziqlari chizish uchun:

1. 
   rejalashga tayyorlangan sirtlarga lineyka va chizg‘ich yordamida ixtiyoriy to‘g‘ri chiziq chiziladi;
   
2. 
   chekich bila« to‘g‘ri chiziqda ixtiyoriy a va b nuqtalar tushiriladi;
   

v) sirkulni chizilmoqchi bo‘lgan parallel chiziq orasidagi

masofaga moslab ochib, uni ketma-ket a va b nuqtalarga o‘rnatib yoylar chiziladi;

4. 
   lineykani yoylarga urinma qilib joylashtirib, reja chizig‘i o‘tkazilsa,oldingisiga parallel bo`lgan chiziq hosil bo`ladi(50-rasm,a)
   

3. Yostiqli go‘niya yordamida parallel reja chiziqlari chizishda:

a) rejalash bazaviy yuzasi tanlanadi yoki hosil qilinadi(rejalash bazaviy yuzasi deb, unga nisbatan rejalash olib boriladigan sirtga aytiladi). Bu holda plastinkaning ixtiyoriy bir to‘g‘ri chiziqli yon yog‘i rejalash bazaviy yuzasi deb qabul qilinadi yoki biron yon yogdni to‘g‘ri chiziqli qilib egovlab, bazaviy yuza hosil qilinadi;

b) go‘niyaning yostigdni rejalashga tayyorlangan metallning baza yuzasiga qadab, lineykasini metall sirtga jipelab bosiladi;

v) chizgdchni go‘niya lineykasi bo‘ylab unga qarao tortib, to‘g‘ri chiziqlar chiziladi;

g)go‘niyani bazaviy yuza bo‘yicha kerak lchamga surish bilan oldingisiga parallel bodgan reja chiziqlari chiziladi (49-rasm,

b )(go‘niyani kerak o‘lchamga moslab surishda oldingi reja chizig bilan go‘niya lineykasi orasidagi masofa o`lchanadi).