Меҳрибон ва раҳмли Аллоҳ номи билан !

Қишлоқлар, ишлов берилаётган ерлар ва шаҳарлар аҳолиси ва ундаги нарсалар ҳақидаги фасл
Қишлоқлар, ишлов берилаётган ерлар ва шаҳарлар аҳолиси ва улардаги нарсалар борасида имомга кенг ваколат берилган – агар хоҳласа ерларини, уй-жойларини, молларини ўзларида қолдиради ҳамда уларга жизя ва харож солиқларини солади. Бу борада араб мушрикларидан бўлган кишилар истисно бўлиб, улардан жизя солиғи олинмайди, уларга ё исломни қабул қилиш ёки қатл қилиниш таклиф қилинади.
Аллоҳ мусулмонларга ўлжа сифатида берган қишлоқлар аҳолисининг мулкидан бешдан бир улуш олинмайди, сенга маълумки, Аллоҳ азза ва жалла ўз китобида шундай деган:
“Аллоҳ шаҳарларнинг (кофир) аҳолисидан ўз пайғамбарига ўлжа қилиб берган нарсалар, Аллоҳга, Пайғамбарга ва (у зотнинг) қариндошлари, етимлар, мискинлар ва мусофирларга тегишлидир” (Ҳашр, 7)
“(У ўлжалар яна) ўз диёрларидан ва мол-мулкларидан ҳайдаб чиқарилган камбағал муҳожирларникидир” (Ҳашр, 8)
“Улардан (муҳожирлардан) илгари (Мадинадек) диёрда яшаган ва имонни сақлаганлар” (Ҳашр, 9)
“Улардан кейин (дунёга) келган зотлар” (Ҳашр, 10)
Юқоридаги оятларда зикр қилинганлар ҳаммаси ..., лекин бу ҳукмлар ҳарбий ўлжаларга тааллуқли эмас. فصار فِي القرى هؤلاء جميعا وهذا فِي غير غنيمة العساكر
Расулуллоҳ (с.а.в.) қишлоқлардаги баъзи ерларни тақсимламасдан қолдирганлар. У зот (с.а.в.) Маккани куч билан қўлга киритганлар ва у ердаги мол-мулкни тақсимламаганлар, шунингдек, Бану Қурайза, Бану Назир ва бошқа араб қабилаларининг ерларини босиб олганлар, лекин Бану Хайбардан бошқасининг ер-мулкларини тақсимламаганлар. Шунинг учун бу борада имомга кенг ваколат берилган – агар Расулуллоҳ (с.а.в.) қилганларидек ерларни тақсимлаб берса, бу яхшидир. Агар Расулуллоҳ (с.а.в.) қилганларидек (Хайбардан ташқари) ерларни тақсимламасдан тарк қилса, бу ҳам яхшидир.
Умар (р.а.) ҳам Савод ерларини тақсимламасдан қолдирган. Шунингдек, Шом ва Мисрнинг кўплаб вилоятлари куч билан қўлга киритилган бўлиб, улардан фақатгина мудофаа истеҳкомлари жойлашган ерлар аҳолиси билан сулҳ тузилган, қолган шаҳарлар куч билан қўлга киритилган, лекин Умар у ерларни ўша даврдаги ва улардан кейин келадиган барча мусулмонларга қолдирган ва мана шуни хайрли деб ҳисоблаган. Шу каби имом ҳам бу борада мусулмонлар ва диннинг фойдасини кўзлаган ҳолда ўзи тўғри деб билган йўлни тутади.