126
U she’r o`qishni, musiqa eshtishni yaxshi ko`rgan. Bobur komondan o`q otish va
qilichbozlikdan saboq olgan. Bobur 12 yoshida taxtga o`tirgan. 16 yoshidan boshlab
she’rlar yozgan. Keyinchalik o`z yurtini tark etib, Afg`oniston va Hindistonga yuz
tutganda Bobur she’ryatida Vatan tuyg`usi, Vatan sog`inchi, unga qaytish umidi mav
ura boshladi.
Bobur o`zga yurtda shoh bo`lsa ham o`z ona yurtini sog`inib, qumsab yashagan
va ushbu ruboyisini yozgan:
Tole yoqki boshimg`a balolig` bo`ldi
Har neyniki ayladim xatolig` bo`ldi
O`z yurtini qo`yib Hind sari yuzlandim
Yo rab netayin, bu ne yuzi qarolig` bo`ldi.
Zaxiriddin Muhammad bobur faqat yirik davlat arbobi va mohir lashkarboshigina
bo`lib qolmay, balki shu
bilan birga, buyuk shoir, adib, tarixchi olimdir.
Ilm – ma’rifatni qadrlagan va unga homiylik qilgan shoirilm o`z-o`zidan bunyod
bo`lmaydi, kishi faqat havas va ishtiyoq bilangina ega bo`la oladi deydi:
Kim yor
anga ilm tolibi ilm kerak
Organgali ilm tolibi ilm kerak
Men tolibi ilmu tolibi ilm yo`
Men bormen ilm tolibi ilm kerak
Yaxshi xulq – atvor, kishilarga yaxshilik qilish ezgu xiclat va olijanob fazilatdir:
Xulqingni rost etgil har sorig`aki borsang
“Ahsanta” der bori el, gar
yaxshi ot chiqarsang
Bori elga yaxshilik qilgilki, mundin yaxshi yo`q, kim degaylar dahr aro qoldi, falondi
yaxshilig`.
Bobur xalqimizning “qilmish –qidirmish” degan gapiga amal qilib, yaxshi
kishi
yaxshilik, yomono kishi yomonlik ko`radi mazmunidagi misralarni bitadi.
Shoirning lirikasidagi vatan ishtiyoqi, g`ariblikning hasrat va nadomat motivlari
ham bevosita uning murakkab hayoti va kurash yo`li, shodyona va alamli sargushatlari
bilan bog`liq.
Bobur temuriylar sulolasining hukmronligini halokatdan qutqarib qolmoqchi
bo`ldi, biroq bunga erisholmadi. U Movaraunnahrda yirik mustahkam davlat vujudga
keltirmoqchi bo`ldi, biroq orzu-umidlari barbod bo`ldi.
Ko`ngli tilagan murodga
yetsa kishi
Yo barcha
murodlarni tark etsa kishi
Bu ikki muyassar o`lmasa
olamda
Boshni olib bir sorig`a
ketsa kishi
Bobur Afg`oniston va Hindistonni egallab, katta imperiya qurdi. Biroq u
umrining oxiriga qadar tug`ilib o`sgan yurtidan-diyoridan ko`ngil uzolmadi, vataniga
127
qaytish fikridan kecha olmadi. U Afg`onistondaligida yor-do`stlariga yozgan bir
ruboiynomasida:
Beqayd mehu xarobi sim ermasman
Ham mol yig`itirur laim ermasman
Qabulda
iqomat qildi Bobur dersiz
Andoq demangizlarki, muqim ermasman, degan edi
Mana shu kayfiyatlarning ifodasi sifatida uning bir qator mungli va alamli she’rlari
vujudga keladi. Quyidagi ruboiy shular jumlasidandir.
Yod etmas emish kishibi g`urbatda kishi
Shod etmas emish ko`ngili mehnatda kishi
Ko`nglim bu g`ariblikda shod o`lmadi og
G`urbatda sevinmas emish albatta kishi
Bobur yurtini qoldirib chet elga ketishini bir “xatolik’, “yuz qarolik’ deb biladi,
bu ishidan qattiq pushaymon bo`ladi.
Bobur diyorini-vatanini ishtiyoq bilan sevadi.
Demak bolajonlar bizlar ham o`z ona vatanimizni sevib, e’zozlab, qadriga yetib
yashashimiz kerak. Aziz bolajonlar endi buyuk bobomiz Z.M. Bobur ruboyilaridan
o`rganamiz va yod olamiz.
Do'stlaringiz bilan baham: