Менежментнинг ташкил қилиш фукнцияси

Менежментнинг ташкил қилиш фукнцияси

Бошкарув функцияларининг мохияти, таснифи ва мазмунини ўрганиш бошқарувнинг бутун жараёнини тартибга солиб туриш учун зарурдир, чунки бошкарув мазмуни жараён сифатида унинг функцияларида намоён бўлади. Ғарб менежментининг бугунги замонавий назарияси бошқариш функцияларини таснифлашда, энг аввало унинг куйидаги асосий (умумий) функцияларига устуворлик беради:

• режалаштириш;

• ташкил цилиш;

• тартибга солиш ва мувофщлаштириш;

• назорат;

• рагбатлантириш (мотивлаштириш).

Бу функциялар бошқарувнинг барча бўғинларида ва ҳамма босқичларида куйидаги изчилликда амалга оширилади

Демак, бошқариш режалаштиришдан бошланиб, фаолиятни ташкил килиш, уни рағбатлантириш билан давом эттирилиб, назорат билан тугайди. Бу ерда мувофиқлаштириш барча функциялар жараёнида ўз аксини топади. Бу функциялар бошқарувнинг хамма босқичларига хос бўлган умумий хусусиятларга эга бўлиб, бошқарув аппаратининг барча рахбарлари ва мутахассислари фаолиятида мавжуд бўлади. Уларни, шунингдек, бошқарувнинг ҳамма томонларини қамраган функциялар дейиш хам мумкин, чунки улар бошқарув тизимини хам буйига (вертикалига), хам энига (горизонталига) қамраб олади.

Биз ушбу функцияларнинг ташкил қилиш функцияси хақида сўз юритамиз.

Ушбу функциянинг асосий вазифаларига қуйидагилар киради:

• Ташкилотни қисмларга бўлиш, умумий бошқарув вазифаларини бўлинмалар ва ходимлар ўртасида тақсимлаш;
• Ташкилотнинг ташкилий тузулмасини шакллаетириш, унинг элементлари ўзаро ҳамкорлигини йўлга қўйиш;
• Ташкилотнинг маълум ташкилий маданиятини шакллантириш учун шароитлар яратиш;
• Қабул қилинган қарорларни бажарилишини ташкил қилиш;
• Ишлаб чиқариш, савдо ва бошқа жараёнларни жорий ташкил қилиш;
• Ташкилот фаолиятини ресурслар билан тпъминлаш;
• Вазифалар ва ваколатларни бошқаларга топшириш;
• Ташкилотни уни ривожланиш жараёнида ислох қилиш (қайта ташкил қилиш).

Бошқарув жараёнлари ва уларни ташкил қилишни хам кўриб чиқиш мумкин. Бу жараёнлар асосий, ёрдамчи ва хизмат кўрсатувчиларга бўлинади. Бунда мехнат предмети сифатида бошқарув қарори, ахборотлар ва ҳужжатлар бўладилар.

Агар операция мехнат предметининг параметрларини ўзгартиришга қаратилса, жараён асосий бўлади. Хизмат кўрсатувчи бошқарув жараёнларига мехнат предметини жамлаш, назорат қилиш ва узатиш, ёрдамчиларга эса натижасида асосий ва хизмат кўрсатиш жараёнларини бажарилиши учун нормал шароитлар яратиладиган операциялар киради.

Бошқарув жараёнини рационал ташкил қилишнинг шартларини ажратиш мумкун:

• Мутаносиблик;
• Узвийлик;
• Мақсадларнинг мавжудлиги;
• Харакатларнинг эластиклиги;
• Барқарорлик;
• Мехнат тақсимоти;
• Бошқарилиш меёрларига риоя қилиш;
• Мажбуриятлар ва ваколатларни бошқаларга топширилиши;
• Параллеллик;
• Тўғридан-тўғри аниқлик
• Бир маромдалик;
• Бир турдаги мехнат предметларини бир жойда жамланиши;
• Жараёнларнинг эгилувчанлиги.

Масалан, мутаносибликда битта жараённинг ҳар хил иш жойларининг тенг ўтказиш қобилятига, иш жойларини ахборотлар, моддий ресурслар билан бир хилда таъминланишига ва х.к, параллелликда – операцияларни бир вақтда бирга бўла олишлигига, тўғридан тўғри аниқликда – мехнат предметлари, ахборотлар ва х.к. Ни ўтишининг мувофиқ йўлига, бир маромдаликда – бошқарув жараёнларини бажарилишининг вақтдаги тенглигига, узвийликда – иш вақтидан бошқарув жараёнларини бажариш учун кўпроқ фойдаланишга эришилади.

Бу шартларга риоя қилинишига эришиш учун жараёнлар ва операцияларни такрорланишини ошриш зарур, бунга турли характердаги айрим жараёнларни унификациялаш ва бир турга келтириш йўли билан эришилади.

Менеджер томонидан ваколатларни қўли остидагиларга топширилиши бошқарувни рационал ташкил қилинишининг мухим шарти бўлади, кейингилар ўзларига топширилган сохаларда қарорлар қабул қиладилар ва уларни амалга оширадилар. Топшириш вазифалар ва қарорлар қабул қилиш ҳуқуқини уларни бажариш бўйича мажбуриятларни ўзига олувчи шахсга топширилишини билдиради.

Топшириш жараёни ўз ичига қуйидаги ҳаракатларни олади:

• Мажбуриятларни белгилаш;
• Талаб қилинадиган натижаларни белгилаш;
• Керакли ваколатларни топшириш ва зарурий натижаларга эришиш бўйича мажбуриятларни зиммасига юклаш.