Menejmentga kirish

Vaqtinchalik qarorning
amal qilishi biron muddat bilanmuddat bilan 
cheklangan boʻladi ¸ki doimiy qaror qaboʻl qilinguncha amal qilinadi. Masalan, 
biror bir bayram munosabati bilan korxonada navbatchilarning tayinlashi boʻyicha 
chiqarilgan buyruq shunday qarorlarga misol boʻlaoladi. 
Tezkor (operativ) qaror
kechiktirmay ijro etish uchun chiqariladi. Masalan, 
tabiiy ofat sodir boʻlgan xollarda uni bartaraf qilish boʻyicha qaboʻl qilingan 
qarorlar ana shunday qarorlar turkumiga kiradi. 
Muntazam qarorlar
belgilangan muddattlarda chiqariladi. Masalan, xoʻjalik 
faoliyati yakuniga doyr qaboʻl qilinadigan (dekada, oy, chorak, yarim yillik, tukkiz 
oylik va yillik) qarorlar ana shunday qarorlarga misol boʻlaoladi. 

---

109 
Vaqti-vaqti bilan qaboʻl qilinadigan qarorlar
xar zamonda biron sababga 
koʻra qaboʻl qilinadi. Masalan, shaxar transporti xizmatining samaradorligini 
aniqlash maqsadida biron bir avtobus marshuritidagi xarakatni kuzatish boʻyicha
qaboʻl qilingan qaror shunday qarorlar turkumiga kiradi. 
Mumkin. Ammo bu xildagi qarorlar koʻp xollarda asoslangan tanqidga uchrab 
turadi. Sababi, raxbarlar aksari oʻzini koʻrsatmokchi boʻlib, yakkaboshchilik bilan qaror 
qaboʻl qilishadi. Ular xatti-xarakatlarining 80-90 foizi buyruqbozlikka asoslangan 
boʻladi. Bu narsa jamoada keskinlikning yuzaga kelishga sabab boʻladi. Boshkaruv 
qarorlari jamoa fikriga tayanganxolda qaboʻl qilinmas ekan boshqaruvchi bilan 
boʻysinuvchilar oʻrtasidagi munosabatlarning keskunlashuvi, oʻzaro boʻlgan 
ishonchning yoʻqolishi, nizolarning kelib chiqishi muqarrardir. 
Yakka boshchilik tamoyilidan farki oʻlaroq
yakkadillik tamoyili 
asosida 
xam qarorlar qaboʻl qilinadi. Bu tamoyil moxiyat e’tibori bilan oldinga surila¸tgan 
mukobil fikrni soʻzsiz qoʻllab-quvvatlashdan iborat. Chunki, qarorlarni qaboʻl 
qilishda qatnashadigan kishilar demokratik uslubda fikrlash tarafdorlari boʻlsa-da, 
odatda boshqalarnikidan farq qiladigan oʻz fikrlariga ega boʻladilar. 
Yakdillik koʻpincha favqulodda roʻy beradigan vaziyatlarda qaror qaboʻl 
qilishda, shuningdek qarshilik koʻrsatuvchi guruxlarda "Koalitsiyalar" boʻlmagan 
xollarda yuzaga keladi. Bizning sharoitda yakdillik "ma’kullaymiz" degan gʻalati 
shaklga kirib keladiki, bu iqtisodi¸timizning oʻzigagina emas, balki butun 
jamiyatimizga xam zarar etkazadi. Shunday boʻlsa-da, bizdagi koʻpgina 
boshqaruvchilar va parlament vakillari, noyiblar shu tamoyilga amal qilishga 
moyildirlar. 
Kollegial (koʻpchilik) tamoyili "koalitsiyalar" ya’ni turli ittifoq ¸ki 
birlashmalar roʻy rost ma’lum boʻlib turgan vaziyatlarda, xar xil fikrlar raqobat 
qiladigan xollarda amal qiladi. Shu sababli qaror qaboʻl qilishda ovoz berish 
yoʻliga oʻtiladi. Bunday xollarda qaboʻl qilish uchun koʻpchilikning ovoziga 
tayaniladi. Koʻpchilik xollaarda yarmidan koʻp ovoz goxida printsipial masalalar 
yuzasidan me’¸r 2/3 deb tasdiklanadi. 
Konsensus tamoyili pur fikrlilik ya’ni fikrlar moralizmi kuchaygan xamda 
axborot oqimining tobora zoʻrayib borgan xollarda qoʻllaniladi. Oʻz mohiyati 
bilan: Konsunses-bu qarorlarni ishlab chikish jara¸nida barcha baxsli masalalar va 
turli-tuman fikrlar yuzasidan bir bitimga kelish ¸ki kelishishdir. 
Konsensusga oʻzaro fikr almashish va maslaxat qilish, shuningdek oldinga 
surila¸tgan muqobil masalalarni maqsadga muvofiqlashtirishning xar xil usullarini 
qoʻllash ¸rdamida erishiladi. Ayniqsa, "Ringi" usuli yapon biznesida keng 
kullaniladigan usuldir. "Yaponcha -ruscha katta lugat"da "ringi" atamasi 
muammoni xal qilishga majlislar chakirmasdan turib, surab chikish yuli bilan 
rozilik olish deb ta’riflanadi. Uning bir necha bosqichlari bor.

---

110