Menejmentga kirish

Ehtiyojlar roʻyxati 
 
¹ 
Shaxs uchun 
Jamiyat uchun 
1. 
Asosiy ehtiyojlar 

oziq-ovqat, kiyim-kechak va uy-
joyga 

dam olish va sogʻliqga 
1. 
Asosiy ehtiyojlar: 

mehnatga

xavfsizlikka 

qoʻshimcha mahsulotga 

boshqarishga 
2. 
Sotsial ehtiyojlar 

ijodiy mehnatga 

oila va muhabbatga 

bilim va axborotga 

toat ibodatga, jasoratga 

zurriyotni davom ettirishga 

tartib va barqarorlikka 

boʻsh vaqt va dam olishga 

oʻzlikni anglashga 
2. 
Sotsial ehtiyojlar

barqarorlikka 

ishonchga 

mustaqil taraqqiyotga 
3. 
Ragʻbat va talablar

moddiy 

sotsial 

estetik 
3. 
Ragʻbat va talablar 

zamonaviy ishlab chiqarishga 

ma’naviy-ma’rifiy taraqqiyotga 

rahm shavqatga 
Jahon amaliyotida motivatsiya vositasida unumli mehnatga chorlashning 
turli nazariyalari mavjud. Bular jumlasiga: 

”X”(iks) va “U”(igrek) nazariyasi 

kutish nazariyasi 

boisiy(gigienik) tozalanish nazariyasi 

adolatlilik (haqqoniylik) nazariyasi 

ehtiyojlar ustunligi nazariyasi. 
Ehtiyojlar ustunligi nazariyasi negizida kishilar ehtiyojlari va 
qiziqishlari orqali ularning mehnatlarini motivlashtirish gʻoyasi yotadi. Buni 
quyidagi sxemadan koʻrish mumkin. 
1-rahbar boʻysinuvchilarga ehtiyoj va qiziqishlarni chetlab ta’sir koʻrsatadi 
(bu erda qarorlarning bajarilishi hech kimni qiziqtirmaydi). 
2-boʻysinuvchilarga faqat rahbarning ehtiyoji va qiziqishini inobatga olingan 
holda ta’sir oʻtkaziladi (bu erda qarorlarning bajarilishi faqat rahbarning 
manfaatini koʻzlaydi) 
3-boshqarish oʻzaro ta’sir ostida amalga oshiriladi. Bu erda qarorning 
bajarilishiga har ikkala tomon manfaatdor. 
4-ta’sir qilish faqat boʻysinuvchilarning ehtiyoji va qiziqishiga asoslanadi. 
1,2 va 4 yondoshuvlar rahbar bilan boʻysinuvchilar oʻrtasida qarshi 
harakatga olib keladi. Natijada rahbar va jamoa, rahbar va ayrim boʻysinuvchilar

---

82 
ehtiyojlari oʻrtasida no muvofiqlikning paydo boʻlishiga sabab boʻladi. Shu 
sababli rahbar motivlashtirishni faqat ehtiyoj va qiziqishlar yordamida amalga 
oshirishi lozim.