Menejmentga kirish

Inson tirik jon sifatida ovqat eyish, uxlash, dam olib oʻz kuchini tiklash, 
oʻzini issiq-sovuqdan asrash ehtiyojlariga ega. Mazkur ehtiyojlar moddiy 
shaklda-kiyim-kechak, oziq-ovqat, turar joy va boshqalar shaklida ifoda 
etiladi. 
Insonning moddiy ehtiyojlari bilan birga sotsial-ijtimoiy ehtiyojlari ham 
borki, bularga bilim olish, madaniy saviyani oshirish, malaka, mahoratga ega 
boʻlish va sogʻlom hayot kechirib, uzoq umr koʻrish kiradi. Aytilgan ehtiyojlar 
moddiy shaklga ega boʻlmagan har xil xizmatlar koʻrsatish orqali qondiriladi. 
Umuman: 
Ehtiyoj odamlarni harakatga intiltiruvchi, qoʻzgʻatuvchi motivdir. 
Ehtiyoj qat’iyan tabaqalashgan boʻladi. Ya’ni u kishilarning odati, didi va 
ruhiyatiga, yoshi va jinsiga, oilaviy ahvoli va millatiga, mehnat va yashash 
sharoitlariga ham bogʻliq. 
Masalan, maktab oʻquvchisi bilan olimning, yosh yigit bilan pensioner 
cholning, dehqon bilan shaxtyorning ehtiyoji bir xil emas. ¥atto kishilarning 
jismoniy tuzilishi ham ehtiyojlarda farqlarni hosil qiladi. Aytaylik, gavdasi yirik, 
devqomat kishining ehtiyoji bilan jussasi kichik kishining ehtiyoji bir emas. 
Eng muhimi-xilma-xil ehtiyojni qondirish uchun xilma-xil faoliyat va uni 
muvofiqlashtiruvchi boshqaruv talab qilinadi. Ehtiyoj orqali kishilarni 
mativlashtirish jaryonini quyidagi sxemada ifodalash mumkin. 
 
 
 
Sxema. Ehtiyoj va u orqali kishilarni motivlashtirishni ifodalovchi model. 
Koʻrib turibmizki motivatsiya jarayoni qandaydir (bilib yoki bilmay orzu 
qilinayotgan) ehtiyojga boʻlgan etishmovchilikdan yoki qoniqishning etarli yohud 
umuman yoʻqligidan boshlanadi. Soʻngra shu qoniqishga erishish uchun maqsad 
sari harakat qilinadi. Ehtiyojning qondirilish darajasi kishini kelajak sari 
Ehtiyojlar 
(etishmovchiliklar) 
Motiv
yoki
istaklar 
Harakat (tutgan yo‘l) 
Maqsad 
Ehtiyojni qondirish natijalari: 
1.Qoniqdi 
2. Qisman qoniqdi 
3. Umuman qoniqmadi 

---

80 
intilishini belgilab beradi. Agar u muayyan narsadan qoniqish hosil qilsa, u holda 
keyingi motiv uni boshqa yuqoriroq ehtiyojga ragʻbatlantiradi. 
Ehtiyoj cheksiz va turli tumandir. Uni quyidagi belgilar boʻyicha guruhlash 
mumkin.