"menejment va iqtisodiyot"

Tugallanmagan ishlab chiqarishni me`yorlashtirish. Tugallanmagan ishlab 
chiqarish  bo`yicha  aylanma  mablag’lar  me`yorini  aniqlash  korxona  faoliyatidagi 
eng  murakkab  va  ko`p  mehnat  talab  qiluvchi  jarayon  hisoblanadi.  Tugallanmagan 
ishlab  chiqarish  sifatida  ishlab  chiqarishning  turli  bosqichlarida  -  xomashyoni 
texnik  nazorat  bo`limi  (TNB)  tomonidan  qabul  qilishdan  to  tayyor  mahsulot 
omboriga  topshirgunga  qadar  ishlov  berilayotgan  mahsulotlarni  ko`rsatish 
mumkin. 
Tugallanmagan  ishlab  chiqarish  bo`yicha  aylanma  mablag’lar  me`yoriy 
miqdori quyidagilarga  bog’liq bo`ladi: 
1.  Mahsulot ishlab  chiqarish hajmi. 
2.  Mahsulot ishlab  chiqarish uchun sarflanuvchi  joriy  xarajatlar,  ya`ni  tannarx. 
3.  Xomashyo  va  materiallarni  ishlab  chiqarishga  kiritish  vaqtidan  to  tayyor 
mahsulot  chiqishigacha  bo`lgan  ishlab  chiqarish  tsiklining  davomiyligi.  Ishlab 
chiqarish tsiklining  davomiyligini  topishda quyidagi formuladan  foydalaniladi: 

---

53 
 
тан
транс
наз
техн
ц
.
ич
t
t
t
t
Т




 
Bunda:  t
texn 
- mahsulot  ishlab chiqarishdagi  barcha operatsiyalarga  sarflanuvchi   
                    vaqti; 
   t
tan
 - operatsiyalar oralig’idagi  vaqt (tanaffuslar); 
   t
trans 
– transportda tashish vaqti; 
   t
naz 
- mahsulotni yig’ish,  qabul qilish  va TNBga topshirish vaqti. 
Tugallanmagan  ishlab  chiqarishga  jalb  qilingan  aylanma  mablag’larning 
o`sishi  xomashyo  va  materiallarni  ishlab  chiqarishga  kiritish  bilan  boshlanadi 
hamda  ishlab  chiqarish  tsikli  yakunida  (tayyor  mahsulot  omborga  topshirilganda) 
eng  yuqori  nuqtasiga  chiqadi.  Tugallanmagan  ishlab  chiqarish  me`yoriyini 
hisoblashda  ishlab  chiqarish  tsikli  kunlarda  belgilanadi  hamda  bunda  quyidagi 
formuladan  foydalaniladi: