"menejment va iqtisodiyot"

Prognozlashtirish  –  bu  o`tgan  davrda  to`plangan  tajriba  hamda  kelajak 
 to`g’risidagi  joriy  farazlarni  kelajakni  aniqlash  maqsadida qo`llaniladigan  uslub.  
Prognozlarning turlari: 
1.  Iqtisodiy prognozlar. 
2. 
Texnologiya  rivojlanishini
  prognoz qilish.   
3.  Raqobatchilarning  rivojlanishini  prognoz  qilish.  Raqobat  darajasi  strategiyasini 
oldindan aytish. 
4.  So`rovlar va tadqiqotlar asosida prognozlash. 
5.  Ijtimoiy  prognozlashtirish. 
Iqtisodda  asosan  prognozlashtirishning  miqdoriy  uslubi  qo`llaniladi.  Buning 
mohiyati  qaysi  bir  omilning  ta`siri  natijasida  kelgusida  ma`lum  bir  ko`rsatkichning 
qaysi  darajagacha  rivojlanishini  mo`ljallaydi.  Prognozlashtirishning  miqdoriy 
uslubi  miqdoriy  axborot  yetarli  bo`lmagan  sharoitda  qo`llanilmaydi,  buning  uchun 
sifat  uslublari  qo`llaniladi.  Kelajakni  prognoz  qilish  ekspert  tomonidan  amalga 
oshiriladi. 
Qarorlarni  tanlash,  ularni  uzil-kesil  qabul  qilish  rahbar  tomonidan  amalga 
oshiriladi.  Bunda  rahbar  qarorni  yakkaboshchilik  asosida  qabul  qilishi  mumkin. 

---

177 
 
Odatda, yakkaboshchilik ko`pchilik  fikri  bilan  birga qo`shib olib boriladi, ya`ni:   
  tanlangan  qaror varianti  tegishli  tashkilotlar  bilan  kelishib  olinadi; 
  qaror  uzil-kesil  qabul  qilinadi  va  hujjat  (buyruq,  farmoyish  berish,  rejani 
tasdiqlash va h.k.zlar)  bilan  rasmiylashtiriladi; 
  qaror ijro etuvchi shaxslarga  yetkaziladi  (9.7-chizma). 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Har  qanday  qarorni  qabul qilishda rahbar quyidagi 10 ta tamoyilga amal qilsa, 
foydadan xoli bo’lmas edi.  
1.  Tavsilotlarni  bilib  olishdan oldin muammoni  to’laligicha  hal  qiling. 
2.  Ehtimol  tutilgan  hamma  variantlarni  ko’rib  chiqmagunga  qadar  qaror  qabul 
qilmang. 
3.  Hatto  hamma  tan  olgan  haqiqatlarga  ham  shubha  bilan  qarahg,  ularni  rad 
etishdan qo’rqmang. 
4.  Muvaffaqiyat  juda  oz  bo’lib  ko’ringanda  ham  oldingizda  turgan  muammoga 
turli  xil  nuqtai-nazarlardan  qarashga intiling. 
5.  Hal  qilingan  muammoning  mohiyatini  yaxshiroq  tushunib  olishga  yordam 
beradigan model yoki o’xshashlikni  izlang.   
6.  Haqiqatga yaqinlashish  uchun imkoni  boricha ko’proq savollar bering. 
7.  Xayolingizga  kelgan  birinchi  qaror bilan  qanoatlanib qolmang. 
8.  Uzil-kesil  qaror  qabul  qilishdan  oldin  o’z  muammolaringiz  haqida  biror  bir 
kishi  bilan  gaplashib ko’ring. 
9.  O’z sezgi va hissiyotingizga  e’tibor bilan qarang. 
10. Har  bir  kishi  hayotda  va  har  kuni  paydo  bo’lib  turadigan  muammolarga  o’z 
nuqtai-nazaridan  qarashini  unutmang.    
Imkoni  boricha  kamroq  farmoyish  berish  kerak.  Tajriba  shuni  ko’rsatadiki, 
farmoyish  qanchalik  ko’p  bo’lsa,  uni  bajarish  va  ijrosini  nazorat  qilish  shunchalik 
qiyin  bo’ladi.  Bir  vaqtda  bir  necha  farmoyish  berish  tavsiya  etilmaydi. 
Topshiriqlarni  har  xil  vaqtda,  bajarish  izchilligiga  qarab  berish  maqsadga 
muvofiqdir.