"menejment va iqtisodiyot"

3.3. Aylanma fondlar samaradorligini aniqlovchi ko`rsatkichlar  
va ularni yaxshilash yo`llari. 
Bozor  iqtisodiyotiga  o`tish  sharoitida  har  bir  korxonaning  eng  muhim 
vazifalaridan  biri  bo`lib  moddiy  resurslarni  tejash  hisoblanadi,  moddiy  resurslar 
ishlab  chiqarish  xarajatlarining  katta  qismini  tashkil  etib,  ularning  tejalishi  foyda 
hajmiga bevosita ta`sir ko`rsatdi. Foyda  – bozor iqtisodiyoti sharoitida korxona o`z 
faoliyatini  rivojlantirishiga  asosiy manbai hisoblanadi. 
Moddiy  resurslarni  tejash  manbaalari  va  yo`llari  bir-biridan  farqlanadi. 
Tejash  manbai  deganda,  nima  hisobidan  tejashga  erishilgani  tushuniladi.  Tejash 
yo`llari  deganda  qanday  usulda,  qaysi  tadbirlarni  qo`llab  tejashga  erishilgani 
nazarda tutiladi. 
Har  bir  korxona  moddiy  resurslarni  tejash  zahiralariga  ega  bo`ladi.  Zahira 
deganda  topilgan  yoki  topilayotgan,  lekin  to`liq  qo`llanilmagan  moddiy 
resurslardan foydalanish  imkoniyatlari  tushuniladi.   
Aylanma  mablag’lar  aylanishini  tezlashtirish  nafaqat  korxona  uchun,  balki 
butun  xalq  xo`jaligi  uchun  ham  katta  ahamiyat  kasb  etadi.  U  resurslarning  nisbiy 
ozod  qilinishi,  ijtiomiy  xarajatlarning  kamaytirilishiga  ko`maklashadi  va  iqtisodiy 
rejalashtirish  sur`atini  oshiradi. 
Korxona 
aylanma 
mablag’laridan  samarali  foydalanish  uch  asosiy 
ko`rsatkichni  tavsiflaydi: 
1)  aylanish  koeffitsienti; 
2)  aylanma  mablag’larning  yuklanish  koeffitsienti; 
3)  vositalarning  bir marta aylanishi  davomiyligi.