"menejment va iqtisodiyot"

N
ay.m 
= N
ich.z
 * N
t.ich 
* N
t.m 
Bunda:  N
ich.z
 - ishlab chiqarilgan  zaxiralar  me`yori; 
         3.2.3-Me’yorlashtiriladigan  va me’yorlashtirilmaydigan  aylanma  mablag’lar  tarkibi. 
 
Aylanma mablag’lar 
Aylanma fondlar
 
Muomala fondlari
 
Yuklab 
yuborilgan 
ammo puli 
to’lanmagan
mahsulot 
Hisob 
raqamidagi 
pul 
mablag’lari 
Me’yorlashtirilmaydigan  aylanma 
mablag’lar 
 
 
Ishlab 
chiqarish 
zahiralari 
Kelgusi 
davr 
xarajatlari 
Omborxo-
nadagi 
tayyor 
mahsulot 
Me’yorlashtiriladigan  aylanma 
mablag’lar 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Tugallan
-magan 
ishlab 
chiqarish   

---

51 
 
   N
t.ich 
- tugallanmagan  ishlab chiqarish me`yori; 
   N
t.m
 - tayyor mahsulot me`yori. 
Aylanma  mablag’larni  me`yorlashtirish  va  ayniqsa,  moddiy  resurslarni 
sarflash me`yorlarini  belgilashda  quyidagi  tamoyillarga  amal  qilish  lozim: 
√  me`yorlarning  progressivligi  va dinamikligi; 
√  me`yorlarning  iqtisodiy va ishlab chiqarish

texnikaviy  jihatdan  asoslanganligi; 
√  xom  ashyo,  material, yoqilg’i, elektr energiyasi va boshqa resurslar o`lchamini 
to`g’ri tanlash; 
√  chiqit va yo`qotishlarning  oldini olish; 
√  eskirgan  me`yorlarni  qayta  ko`rib  chiqish  hamda  ularni  fan-texnika  taraqqiyoti 
yutuqlariga  mos holga keltirish. 
Moddiy  va  boshqa  resurslarni  me`yorlashtirishda  bir  nechta  usullar 
qo`llaniladi.  Amaliyotda  quyidagi  usullar  ko`proq uchraydi: 
1.  O`tgan  yillar  davomida  amalda  sarflangan  resurslar  to`g’risidagi  hisobot 
ma`lumotlarini  o`rganish  hamda  bir  necha  yillar  davomida  ro`y  bergan 
pasayishlarni  hisoblashga asoslanuvchi statistika-tajriba  usuli. 
2.  Laboratoriya  tajribalariga  asosan  yaratilgan  hamda  instrumentlar  va  yordamchi 
materiallar  sarflanishi  me`yorsini  aniqlashda  qo`llaniluvchi  -laboratoriya

texnikaviy  usuli. 
3.  Yuzaga  kelgan  ishlab  chiqarish  sharoitlaridan  tashqari  boshqa  korxonalarning 
ilg’or  tajribalari  va  yutuqlarini  ham  hisobga  olish  imkonini  beruvchi,  moddiy 
resurslardan 
foydalanishni 
me`yorlashtirishning 
 
mukammalroq 
usuli 
hisoblanuvchi  – hisob-tahliliy  usuli. 
Korxona  aylanma  mablag’larini  me`yorlashtirish  tadbirlari  ishlab  chiqarish 
zaxiralarini  me`yorlashtirish,  shuningdek,  tugallanmagan  ishlab  chiqarishning 
optimal  kattaligi,  tayyor  mahsulot  qoldiqlari  va  kelgusi  davr  xarajatlarini  aniqlash 
bilan  bog’liq vazifalarni  echishga olib keladi.