"menejment va iqtisodiyot"

3.1. Sanoat tarmoqlari korxonalarining aylanma fondlari to`g’risida 
tushuncha, ularning tarkibi va tasnifi. 
Korxonalar  ishlab  chiqarish  faoliyatini  tashkil  qilishda  mehnat  qurollari 
(asosiy  fondlar)  va  ishchi  kuchidan  tashqari,  aylanma  mablag’larga  ham  ega 
bo’lishlari  zarur.  

---

46 
 
Aylanma  mablag’lar  ishlab  chiqarishning  aylanma  fondlari  va  muomala 
fondlarini  tashkil  qilishga  mo’ljallangan  pul  mablag’laridan  iborat.  Aylanma 
mablag’lar  qoidaga  ko’ra,  korxonaning  hisob  raqamida  naqd  pul  ko’rinishida 
jamg’ariladi.  Har  bir  korxonaning  aylanma  mablag’lari  asosiy  fondlarning  texnik 
holati  va  mahsulot  ishlab  chiqarish  dasturi  bilan  bog’liq.  Korxona  qanchalik  katta 
va  uning  ishlab  chiqarayotgan  mahsulotlari  turlari  ko’p  bo’lsa,  aylanma  mablag’lar 
shunchalik  ko’p  talab  qilinadi.  Aylanma  mablag’lar  ishlab  chiqarish  va  uning 
uzluksizligini  ta’minlashning  moddiy asosi hisoblanadi.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
“Aylanma  mablag’lar”  atamasidan  tashqari  “aylanma  kapital”  iborasi  ham 
ko’p  qo’llanilib,  asosan  iqtisodiy  nazariya  va  xo’jalik  yuritishning  xorijiy 
tajribasidan  olinadi.  Mohiyatiga  ko’ra  aylanma  kapital  korxona  ishlab  chiqarish 
kapitalining  bir  qismi  bo’lib,  uning  qiymati  ishlab  chiqarishning  har  bir  tsiklida 
ishlab  chiqarilgan  mahsulotga  o’tkaziladi  hamda  ushbu  tovarni  sotgandan  so’ng 
korxonaga  qaytariladi.  Aylanma  kapital  ko’pincha  korxonaning  pul  mablag’lari 
hisoblanuvchi  yoki  ishlab  chiqarish  jarayonida  pul  mablag’lariga  aylantiriluvchi 
harakatchan  aktivlari  qatoriga kiritiladi.   
Iqtisodiy  tabiati,  vazifalari  va  ishlab  chiqarish  jarayonidagi  o’rniga  ko’ra 
“aylanma  mablag’lar”  va  “aylanma  kapital”  o’rtasida  sezilarli  farq  yo’q.  Korxona 
doimiy  kapitalining  tarkibiy  qismi  sifatida  ular  xom  ashyo,  yoqilg’I,  energiya 
resurslari,  yordamchi  boshqa  materiallarda  yuzaga  keladi,  shuningdek,  ishchi 
kuchlarini  yollash  va  ularning  mehnatiga  haq  to’lashga  bo’nak  (avans)  tariqasida 
beriladi.  Aylanma  mablag’larga  bo’lgan  qo’shimcha  talab  banklardan  olinadigan 
kreditlar  hisobiga qoplanadi.  
Korxonada  yetarli  darajada  aylanma  mablag’larning  mavjud  bo`lishi,  bozor 
iqtisodiyoti  sharoitida korxona erkin  faoliyat  ko`rsatishi uchun asos hisoblanadi.   
Korxonaning      aylanma  mablag’lari    aylanma  fondlar  va  muomala  fondlariga 
taqsimlanadi.  Aylanma  fondlar  bu  ishlab  chiqarish  jarayonining  eng  zarur  unsuri,