"menejment va iqtisodiyot"

«Funktsiya» - bu lotincha so`z bo`lib, biror kimsa yoki narsaning ish, faoliyat 
doirasi, vazifasi  degan ma`nolarni  bildiradi.
1
   
«Vazifa»  -  bu  amalga  oshirilishi,  hal  qilinishi  lozim  bo`lgan  masala, 
erishilishi  lozim  bo`lgan,  ko`zda  tutilgan  maqsad.  Yoki  biror-bir  topshiriq,  xizmat, 
yumush, xizmat  lavozimi,  mansab, amal
2
 demakdir. 
«Funktsiya»  tushunchasi  «vazifa»  tushunchasiga  nisbatan  torroq  ma`noga 
ega.  Zero,  funktsiya  faqat  o`z  faoliyat  doirasidagi  vazifalarni  o`z  ichiga  oladi. 
Masalan, 
marketologning 
ishini 
bajarish 
korxona 
hisobchisining 
yoki 
muhandisining  vazifasiga  kirmaydi,  chunki  u  bevosita  marketolog  faoliyati 
doirasidagi  yumushdir.  «Vazifa»  esa  o`z  faoliyat  doirasidan  tashqarida  ham  
bo`lishi  mumkin. 
                                                 
1
 Qarang: O`zbek  tilining izohli  lug’ati.  M., 1981,  T.,II,  308-bet. 
2
 O`sha 
yerda, 170  - bet. 
 

---

18 
 
Boshqarish  funktsiyasi  deganda  u  yoki  bu  ob`ektni  boshqarishga  oid  aniq 
vazifalarni  hal  etishga  qaratilgan  bir  turdagi  ishlar  majmui  tushuniladi.  Demak, 
boshqaruv  muayyan  funktsiyalar  orqali  amalga  oshiriladi.  Funktsiyalarni  aniqlash, 
ularning  mohiyatini  ochish  va  o`rganish  boshqaruv  jarayonini  to`g’ri  tashkil  
qilishning  muhim  shartidir.  Funktsiyalar  faoliyat  turlarini,  sub`ektning  boshqarish 
ob`ektiga aniq ta`sir qilish  yo`nalishlarini  aks ettiradi.   
G’arb  menejmentining  bugungi  zamonaviy  boshqarish  funktsiyalarini 
tasniflashda,  eng  avvalo  uning  quyidagi  asosiy  (umumiy)  funktsiyalariga 
ustuvorlik 
beriladi: 
rejalashtirish; 
tashkil 
 
qilish; 
tartibga 
solish 
va 
muvofiqlashtirish;  nazorat; motivatsiya. 
Rejalashtirish  –  boqarishning  asosiy  va  dastlabki  funktsiyasidir.  Bunda 
boshqaruv  maqsadlari  va  vazifalari,  ularni  amalga  oshirish  muddatlari  belgilanadi, 
vazifalarni  amalga  oshirish  usullari  ishlab  chiqiladi.  Rejalashtirish  barcha  xo`jalik 
strukturalari  strategiyasida  o`z  aksini  topadi  va  korxonaning  butun  ishi  kelajakni 
bashorat  etish  va  strategik  rejalar  asosida  ta`minlanadi.  Rejalashtirishning 
umumiylik  xususiyati  shundaki,  bunda  har  bir  boshqaruv  xodimi  o`zining  shaxsiy 
ishini  rejalashtiradi,  o`z  ish  joyidagi  faoliyat  ko`rsatkichlarini  ishlab  chiqadi, 
rejalarni  qanday bajarayotganini  nazorat qilishni  uyushtiradi.