Меnejment

5. A. Maslouning motivlashtirish nazariyasi nimaga asoslanadi? Uning mohiyati nimada?

Америкалик руҳшунос Абрахам Маслоу XX асрнинг 40-йилларида ўзининг эҳтиёжлар устунлиги назариясини яратиб, кишилар ўз мотивлари жараёнида эҳтиёж ва қизиқишнинг 5 турига таянадилар деди. Унинг эҳтиёжлар иерархияси қуйидаги кўринишга эга (51-чизма).
Маслоу ва Хецберг ёндошувларига асосланган бўлиб, узоқ муддатли мотивацияни таъминловчи омиллар сифатида нафақат ички омиллар, , шунингдек, ташқи омиллар ҳам муҳим деб қаралади. Мотивлаштириш стратегиясини танлашда учта ёндошув мавжуд: 1. Рағбатлантириш ва жазо стратегияси: яъни, кишилар мукофот олиш учун ишлайдилар: ким кўп ва яхши ишласа, унга яхши ҳақ тўланади; ким ундан кўп ишласа, шунчалик кўп ҳақ тўланади; ким сифатсиз ишласа, у жазоланади. Иш орқали мотивлаштириш: ходимга уни қониқтирадиган ишни берсангиз бас, ижро этиш сифати юқори бўлади. Менежерлар билан доимий алоқада бўлиш стратегияси: бўйсунувчилар билан бирга мақсадни аниқлаб олиш, унга ижобий акс алоқага имкон бериш, ҳаттоки у тўғри ёки нотўғри, ёҳуд янглишган ҳолларда ҳам. Бу мотивлаштириш модели раҳбар билан ходим ўртасидаги муносабатни таҳлил қилиш ва унга устуворлик беришга асосланади. Мотивлаштиришнинг қуйидаги усуллари қўлланилади: •пулни рағбатлантириш ва мукофотлаш сифатида ишлатиш; •жазолаш; •рақобатни кучайтириш; иш орқали мотивлаштириш; ютуқни тан олиш ва тақдирлаш; ходимларни ўқитиш ва юксалтириш; салбий таъсирни чеклаш ва меьёрлаш; гуруҳ меҳнатини мукофатлаш ва рағбатлантириш; ходимларни бошқариш ишларига жалб этиш ва ҳ.к.