Меnejment

Раҳбарлнк турларининг ўзига хос хусусиятлари № Белгилар Раҳбарлик турлари Автократик раҳбар Демократик раҳбар Либерал раҳбар 1. Қарор қабул қилишда Яккабош, жамоа фикри билан ҳисоблашмайди Жамоа фикри билан ҳисоблашади Кўрсатмага биноан иш тутади 2. Қарор ечимларини бўйсунувчиларга етказишда Ёзма ва оғзаки буйруқ, кўрсатма орқали Таклиф орқали Илтимос қилиш, ялиниш орқали 3. Масъулиятни тақсимлаш Тўла-тўкис раҳбар қўлида Ваколатига биноан Тўла-тўкис ижрочиларнинг фикрига биноан 4. Бўйсунувчиларнинг ташаббускорлигига Йўл қўяди Рағбатлантиради ва фойдаланади Тўла-тўкис таянади 5. Кадрларни танлашда Кучли рақобатдошлардан қутулиш тарафдори Ишчан, билимдон ходимларга мўлжал олади ва уларнинг ўсишига ёрдам беради Бепарво 6. Билимга бўлган муносабатда Ҳамма нарсани ўзим биламан деб ҳисоблайди Муттасил ўқийди ва қўл остидаги бўйсунувчилардан ҳам шуни талаб қилади Эътиборсиз, барибир, бепарво 7. Муомалада Салбий, масофа сақлайди Ижобий, мулоқотда киришимли ва фаол Ташаббус кўрсатмайди 8. Бўйсунувчиларга нисбатан Кайфиятига қараб муомала қилади, асабли Ҳар хил, талабчан, хайрихоҳ, андишали Талабчан эмас, мулойим 9. Интизомга нисбатан Қаттиқ, расмий, юзаки Мақсадга мувофиқ талаб қилади Юмшоқ, юзаки 10. Рағбатлантиришга нисбатан Онда-сонда рағбатлантириб, тез-тез жазолаш тарафдори Онда-сонда жазолаб, тез-тез рағбатлантириш тарафдори Аниқ мўлжали йўқ Ҳар учала раҳбарлик тури ўртасида мутаносиблик мавжуд бўлиб, аниқ шароитларда бирининг салмоғи ошиши билан бошқасининг салмоғи камаяди.

3. Rahbar qanday talablarga javob berishi kerak?

6.4. Раҳбарга қўйиладиган талаблар Раҳбар бир қатор талабларга жавоб бериши керак. “Раҳбарлик қилиш” деган сўзга изоҳли луғатларда бошқариш, маслаҳат бериш, кузатиш, йўналтириш, кўрсатма бериш деган турли маълумотлар берилган. Бундан кўриниб турибдики, ҳозирги даврда менежер (раҳбар)лар қондириши зарур бўлган талаблар жуда кўпдир. Уларни қуйидаги бешта йирик гуруҳга бўлиш мумкин (29-жадвал). 29-жадвал Раҳбарга қўйиладиган талаблар № Талаблар Изоҳ 1. Маънавий етуклик сиёсий етуклик ҳуқуқий етуклик ахлоҳий етуклик юқори савия ва онг маърифатчилик маданиятлилик ходимларни ватанпарварлик руҳида тарбиялашга қодирлик топширилган иш учун шахсий жавобгарликни ҳис қилиш, ҳалоллик, виждонлилик бўйсундиришга қодирлик, кишиларга нисбатан меҳрибон ва эътиборли бўлиш ташаббус ва илғорликни қўллаб-қувватлаш қобилияти принципиаллик танқидга чидамли бўлиш, ўз-ўзини танқид қила билиш. 2. Интизом ва меҳнатга бўлган муносабат меҳнатсеварлик жамоа ўртасида интизомни йўлга қўя билиш атрофдагиларда меҳнатсеварликни тарбиялай билиш. Бир ношуд раҳбарнинг беғамлиги юзлаб, минглаб кишилар тақдирининг бедахл қирраларига таъсир этиши мумкин. Боқибеғам бу тоифа раҳбарларнинг иш услуби билан муроса қилиб бўлмайди. 3. Билим даражаси иқтисодиётни билиш техника ва технологияни билиш бошқариш илмини, функциялари ва структурасини билиш истиқболни билишга қодирлиги ва ҳ.к. Раҳбар аниқ, чуқур ва кенг билимга эга бўлиши, уни доимо тўлдириб ва янгилаб бориши керак. Акс ҳолда у обрў қозона олмайди, ходимларнинг ишончига сазовор бўла олмайди 4. Ташкилотчилик қобилияти ходимларни танлай билиш ва улардан самарали фойдаланишни таъминлай олиш қўл остидагиларни меҳнатга ўргатиш ва тарбиялашни билиш жипслашган жамоани вужудга келтира олиш мақсад сари интилувчанлик кутилмаган вазиятларда бошқариш қобилиятини йўқотмаслик “Ёмон корхона ёки ташкилот йўқ, лекин ёмон раҳбарлар бор”. Бу ибора шуни билдирадики, ёмон ишлаб турган корхонага жамоани яхши бошқарадиган, ташкилотчилик қобилияти юқори, меҳнатсевар, талабчан, билимдон раҳбар қўйилса, у корхонани тезда яхши корхона сафига қўшади. Агар яхши ишлаб турган корхонага тасодифан ташкилотчилик қобилияти паст раҳбар келиб қолса, аксинча, у корхона аста-секин таназзулга юз тутади. 5. Бошқариш самарадорлигини таъминлай олиш бошқаришни коллегиал тарзда ташкил қила олиш қобилияти иш ҳақида қисқа ва аниқ гапириш қобилияти ишга оид хат, буйруқ, фармойишлар ёза билиш турли манбалардан иш учун зарур ахборотларни олиш қобилияти раҳбарларни ва қўл остидагиларни тинглай билиш қобилияти асосланган қарорларни мустақил ва тез қабул қила билиш қобилияти режаларни бажаришдан ходимларнинг моддий ва маънавий манфаатдорлигини таъминлаш қобилияти бошқарув органи қарорларини бажариш устидан назоратни таъминлай билиш бошқариш структурасини такомиллаштириб бориш қобилияти ва ҳ.к.