Менежмент психологаяси

Boshkaruv faoliyatida vaktdan unumli
foydalanish shartlari

«Ishni yaxshi va qiska fursatda bajarish, demak. ko‘p toliqmay, omilkorlik bilan ishlashdir», deb ta’kidlagan edi amerikalik tadbirkor va olim Djeyms A.Farli. Chunki deyarli barcha rahbarlarga doimo v a k t yetishmaydi, ularning nazarida agar vaqt yetganida, ular "tog‘ni talqon qilib tashlagan bo‘lardilar".

Darhaqiqat, vaqt eng qimmatli narsa bo‘lgan uchun undan samarali foydalannsh — yutuqlarning garovidir. Buning uchun
1} mexnat va ish kilish malakalarni o‘rganishi kerak. Bu nima uchun kerek. Bu ish rahbardagi yomon va ortiqcha odatlar, malaka va ko‘nikmalardan xoli bo‘lishga yordam beradi. Chunki odatga aylanib qolgan barcha xarakatlarimiz shunchalik tabiiy, "o‘zimizniki" bo‘.lib qolganki, ularning bizni vaqtimizni olayotganini sezmay ham kuyamiz.
2) Ortiqcha harakatlardan o‘zini tiyishning yaxshi bir yo‘li -
bu ham bo‘lsa «nima qilmaslik kerak» degan savolga aniq javob
tona olishdir. Buning uchun oxirgi paytda qilgan barcha
ishlarining hammasini birma bir eslash va yeshitish shart emas,
bu uning vaqtini ko‘proq oladi.
3) Vaktdan qanday foydalanayotganlikni hisobga olish.
Buning uchun ma’lum muddat davomida nima qilayotganinn va bunga
qancha vaqt ketayotganligini hisobini olish va bunga erinmaslik
kyerak.
Yozuv stoli ustida bajarish mumkin bo‘lgan uslubchilar borki, ularga quyidagilar kiradi. Bunda rahbarga uning bevosita yerdamchilari va kotiba yordam berishi mumkin. Masalan, maxsus kichikrok; bloknotda har bir bajargan ishiga ketgan vaqtni 2—3 xafta mobaynida yozib borish, yoki bu ishni kotibaga yuklash mumkin. Masalan, xodimlarni yakka tartibda qabul qilishga, yoki yuqori tashkilotga majlisga borib kelishga, yoki korxonada o‘tkazgan majlis, yoki tushlikka qancha vakt kettanini qayd ztib borish mumkin, Demak, o‘sha yozuvlar asosida barcha ortiqcha xarakatlardan sekin— asta kutulish mumkin.
Bundan tashqari, kundalik daftar tutish va uni doimiy ravishda, muntazam to‘ldirib borish ham boshliqni tartibga soluvchi va vaktni tejaydigan omildir. Bunda rejalashtirilgan ishlar va ularning bajarilganligi hamda aslida kun davomdda 1-;ilingan ishlar va ularning samarasi, ketgan vaqt kabilar aniq qayd etilishi kerak. birinchi qismini ishga kelgunga kadar, ikkinchisini uyqu oldidan bajarish mumkin.
Olimlarniig aniqlashlaricha, o‘rtamiyona raxbar — o‘z ish vaktining taxminan 60 foizinn doimo qaytariladigan bir maromdagi ishlarga sarflar, bu xafta davomida taxminan 26 — 27 soatda to‘gri kelarkan. Agar yuqoridagnga e’tibor berilsa, raxbar taxminan 13—14 soatni yutar ekan.
Yana vaqtni iqtisod qilish uchun va tili yaxshilash uchun kundalik hayot tarzini o‘zgartirish kerak. Masalan, kun tertibida shunday ishlar chikib qoladiki, ulardan umuman voz kechish mumkin, bundan boshqaruv faoliyati yutqazmaydi. Masalan, rahbarda odatga aylanib qolgan baьzi xarakatlar yoki ortiqcha telefon Qo‘ng‘iiroqlardan ham kisman voz kechish imkoniyati xam bor.
Ish ro‘yxatidagi "yepchil ishlarni" dam olish onlarida bajarish ham mumkin. Masalan, asosiy vaqt muxim. og‘ir ishga yo‘naltirilgan, charchoq xissini sezgan taqdirda ham, albatta, ro‘yxatdagi yengilroq ishni — albatga bajarib, natijasini ko‘radigan ishni tezroq bajarib, uning natijasidan ruxiy madad olishi ko‘pincha keyingi mushkul ishga kerakli rux, iroda aa kuch beradi.
Vaqtdan unumli foydalanish, uni tejay olish, ichki tartib -intizom boshqalar faoliyatida ham ijobiy uzgarishlarga sabab bo‘ladi. Chunki kun tartibidagi xar qanday o‘zgarish korxona ishiga taalluqli, uning uchun diplomatik tarzda boshqalarni xam boshqaruvdagi omilkorona usullarning oshkor qilinishi va odamlarning uydan xabardorligi ta’minlab vertikal munosabatlarni yaxshilashga xizmat 1{kiladi.
"Ochiq eshiklar siyosatini" imkon qadar cheklash. Raxbar xodimlarga murojaat, favqulotda muammo yoki masalalar uchungina qabul vaktini ajratish kerak, aks xolda, odamlar mayda-chuyda ishlar uchun %xam boshkarish chalg‘itib, istalgan vaqtda murojaat qilish madsadga muvofiq ekanligi fikrdan uzoqlashib borishadi. Xodimni o‘zi chakirgan taqtirda, albatta, unga nimaa masalalarda gaplashmoqchi ekanligini bildirishi lozim.
Oddiygina qog‘oz bilan ishlashni radnoval tashkil qilish xam yutuqlar mezoni bo‘lishi mumknn. Kundalik ish bilan ishlaganda, kotibaga kog‘ozlarni eng muhimi tepaga taxlash va uning javobini o‘sha kog‘ozchaga yoeib, ko‘rsatma berishga o‘rgatgan ma’qul. Chunki kuniga stol ustidagn xar bir qog‘ozga qarab chiqish juda ko‘p vaqt oladi, ishlatib bo‘lingan, ko‘rib chkqilgan xujjatlar gezeta "egasiga" yetkazilishi kerak. Pochta, xat, kog‘ozlarni turli rangli papkalarda saqlash ham mumkin. Nazoratdagilarga alohida qutichalar ajratilsa ham maksadga muvofiq bo‘ladi.
Shu o‘rinda alohida telefonda ishlash madaniyatiga to‘xtab o‘tish joiz, chunki bu madaniyatga bois; o‘eini xam, boshqalarni ham o‘rgatgani ma’qul. Chunki ko‘p rahbarlar telefon tufayli qimmatli vaqtlarni yo‘qotadilar. Shunnng uchun telefon orqali uning e’tibori va vaqtini suiste’mol kilish, hammaga bevosita telefon nomerini bermaslik yoki kotibaga qay .mahal o‘sha shaxs bilan bevosita gaplasha olishi uqtirib, o‘z vaqtida aiiq ko‘rsatma berash kerak. Muhim yig‘ilish o‘tkazayotgan yoki qabul paytlarida umuman telefon o‘chirib qo‘yish mumkin.
Demak, rahbarning vaqti barcha insonlar uchun bo‘lgani kabi juda katta boylik va uni asrash kerak. Vaktdan unumli foydalanish - rahbar shaxsi umumiy madaniyati va iqtisodiy tafakkurining yaxlit bir bo‘lagi sifatida uning ish unumdorligida salmoqli o‘rin tutada. Shuning uchun xam uni yoshlikdan tarbiyalash va rejalashtirish malakalarini shakllantirishga juda katta ahamiyat berish lozim.