Menejment nazariyasi

13-bob. IJT IM OIY MENEJMENT
13.1. Ijtim oiy menejment obyekti
13.2. Jam oaning ijtim oiy rivojlanishi
13.3. Inson xulqi om illari tizim i
13.4. G uruhlar va u larning aham iyatlari
13.5. Xotorn tajribalari
13.6. M enejm ent nazariyasiga Xotorn ta jrib a s in in g  
ta'siri
13.1. Ijtim oiy menejment obyekti
Iqtisodiyotni boshqarish ishlab chiqarishni boshqarishnigina 
emas, balki kishilar, ularning munosabatlari, shu jumladan, ijtimoiy 
munosabatlarni ham boshqarish demakdir. Keng ma’noda iqtisodiy 
munosabatlar ham ijtimoiy munosabatlarni bildiradi, chunki ular kishi­
lar o'rtasidagi munosabatlarni ifodalaydi. Ijtimoiy munosabatlarning 
ikkinchi darajasi - ishchilar, dehqonlar va ziyolilar o‘rtasidagi, mil- 
latlararo va millatlar ichidagi, shahar va qishloq o'rtasidagi, aqliy va 
jismoniy mehnat bilan shug‘ullanuvchilar o'rtasidagi munosabatlardir. 
Ijtimoiy munosabatlarning to'rtinchi darajasi - mehnat jamoalari 
o'rtasidagi va jamoa azolari munosabatlaridir. Ijtimoiy munosabat­
larning bu uch darajasi bir-biri bilan chambarchas bog'liq. Ijtimoiy 
menejment har bir darajasining obyekti - inson. Ijtimoiy munosa­
batlarni boshqarish insonni, kishilarni boshqarishdan iboratdir. O ’z 
navbatida, ijtimoiy munosabatlar mohiyatini aks ettiruvchi insonni 
boshqarish bu munosabatlarni boshqarishni bildiradi.
Birinchi ikki darajada ijtimoiy munosabatlarni boshqarish davlat 
tomonidan, Konstitutsiya, qonun va qarorlarga muvofiq amalga 
oshiriladi. Mehnat jamoalari darajasida mehnat jamoalarini boshqa- 
rish korxona m a’muriyati tomonidan mehnat jamoasi ishtirokida 
amalga oshiriladi.
Korxona faoliyatida asosiy o'rinni ishlab chiqarish jamoasi egal- 
laydi. Korxona faoliyati samaradorligi kadrlar tanlashga, ularning 
topshirilgan vazifalar bo'yicha qay darajada unumli mehnat qilish- 
lariga bog'liqdir. Kishilarni boshqarish quyidagilarni ko'zda tutadi:

---

- har bir insonning ijtimoiy ahamiyati, ishlab chiqarishdagi 
o‘rni, vazifalari, huquq va majburiyatlarini belgilash. Kishi tomoni­
dan egallanuvchi o‘rin jamoa hal etuvchi masalalar, kishining tayyor- 
garlik darajasi, qobiliyat va qiziqishlariga bog'liq bo'ladi. Bu o'rin 
turli huquq, texnik-texnologik me’yor va vakolatlar bilan belgilanadi;
- har bir insonning o'z ijtimoiy o'rni, vazifasi, majburiyatlari, haq- 
huquqlarini bilishi. Bunga ilm olish, tarbiya, mutolaa orqali erishiladi;
- har bir inson o'z ijtimoiy vazifasini bajarishi. Bunga eng awalo, 
moddiy va ma’naviy rag'batlantirish tizimi, uning umumiy va kas- 
biy tayyorgarligi, intizomliligi va javobgarlik darajasi bilan erishi­
ladi. Kishi ma’lum bir jamoa azosi bo'lgani sababli uning egallay- 
digan ijtimoiy o'rni ko'p jihatdan jamoaga bog'liq bo'ladi.