Менежмент. Маркетинг

Tashkiliy tuzilmalar va tizimlar

Etik tashkilotning uchinchi “ustuni”ni dastaklar tashkil etadi, ular vositasida menejerlar qadriyatlarni shakllantiradilar va etik xulq-atvorni rag‘batlantiradilar. Bunday dastaklar qatoriga axloqiy kodeks va etik tuzilmalar kiradi.

Etika kodeksi. Etika kodeksi bu — tashkilotning etik va ijtimoiy qadriyatlarining rasmiy bayon etilishi; u kompaniya amal qiladigan tamoyillarni xodimlargacha yetkazishni ko‘zda tutadi. Qoidaga ko‘ra, firmaning etika kodeksi tashkilotning e’lon qilingan tamoyillariga asoslanadi, yoki kodeksda uning siyosati bayon etiladi. E’lon qilingan tamoyillar kompaniyaning qadriyatlarini belgilab beradi va uning majburiyatlari, maxsulot sifati, xodimlarga nisbatan munosabatini umumiy xolda bayon qiladi. Ulardan eng axamiyatlilarini “korporativ kredo” deb ataladigan tushunchaning ichiga kiritish mumkin (Johnson & Johnson kompaniyasida etika kodeksi xuddi shunday nomlanadi - «The Sredo»).

E’lon qilingan siyosat bu – kompaniya va uning xodimlarining aniq bir, etika va axloq masalalariga tegishli vaziyatlardagi (bozor amaliyoti, manfaatlar to‘qnashuvi, qonunlarga amal qilish, patent amaliyoti, xodimlarga sovg‘alar, ularga teng imkoniyatlar berilishi va boshqalar) xatti-xarakatlari tartibining (yana o‘sha umumiy xoldagi) bayonidir.

Kompaniyaning etika kodeksida, qoidaga ko‘ra, qadriyatlar yoki xodimlarning (xam mumkin bo‘lgan va ruxsat etilgan, xam maqbul bo‘lmagan) xulq-atvor namunalari xamda ularga nisbatan menejmentning kutiladigan aks ta’siri bayon etiladi. «Fortune» jurnalining baxolashi bo‘yicha eng yaxshi mingta kompaniyalar vakillarining yaqinda o‘tkazilgan so‘rovi shuni ko‘rsatdi-ki, ularning 98 foizida etika va rasmiy xulq-atvor muammolari u yoki bu xujjatlarda ko‘rsatilib o‘tilgan, 78 foizida esa maxsus, xamma o‘qiy oladigan axloqiy kodeksi mavjud. Agar kodeks menejerlar tomonidan amalda xaqiqiy qo‘llab-quvvatlansa, ular tomonidan kodeks qoidalariga so‘zsiz amal qilinsa va qoidalar buzilganda menejerlar jazolansa, kompaniyada ijobiy etik iqlim xosil bo‘ladi. Quyida Loskheyed Martin kompaniyasining etika kodeksi bandlarini ko‘rib chiqamiz, ular kompaniyaning “Standartlarni o‘rnatish” degan shioriga to‘liq mos keladi.