Менежмент асослари

R
с.о 
 О
м
= ——— 
М
қув..
 
Бу ерда: R
с.о.
- соф оғирлик, у металл деталлар ва машина
қисмлари оғирлигининг йиғиндисига тенг, т, кг; 
М
қув.
- машина асосий эксплутацион характеристика 
бирлигининг миқдори (трактор қуввати - от
кучи; автомобилнинг юк кутарувчанлиги - т). 

---

72 
Машинасозликда металлдан фойдаланиш коэффициенти (К
и.м.
) кенг 
қўлланилади: 

 R
с.о
 

 МҲ
i
 
 К
м.ф
= —————— 
X
мет 
 
Бу ерда: R
с.о.
- маҳсулот бирлигида гавдаланган металлнинг 
соф оғирлиги, т, кг; 
МҲ
i
- ҳар бир номенклатура қисми бўйича маҳсулот 
ишлаб чиқариш ҳажми; 
Х
мет
- маҳсулот ишлаб чиқаришга сарфланган маз- 
кур турдаги металлнинг ялпи харажати; 
i - ишлаб чиқариш номенклатурасини ташкил
қиладиган турли хил маҳсулотларнинг 1,2,3,..., n 
та миқдори. 
Металлдан самарали фойдаланишнинг бошқа кўрсаткичи чиқиндилар 
даражаси ҳисобланади. У самарали фойдаланиш коэффициенти билан бевосита 
боғлиқ: чиқиндилар даражаси қанчалик кам бўлса, металлдан самарали 
фойдаланиш коэффициенти шунчалик юқори бўлади. Шу сабабли металл 
чиқиндиларини қисқартириш ва ундан самарали фойдаланиш омиллари бир хил 
бўлади. 
Металлга ишлов беришда чиқиндилар даражаси металлга совуқ ишлов 
бериш жараѐнида вужудга келган чиқиндилар миқдорининг истеъмол 
қилинадиган металл миқдорига нисбати сифатида аниқланади. Натижа барча 
истеъмол қилинадиган металлнинг қанча улуши чиқиндига кетганлигини 
кўрсатади (%): 
Ч