Менделеевнинг кимёвий элементлар даврий системаси

3 тажриба: СУВДА ЁНУВЧИ МЕТАЛЛ

Юмалоқлаб ўралган қоғозни стакандаги сувга ташланади ва тезлик билан стакан оғзига воронкани қопқоқ қилиб ёпиб қўйилади. Салгина вақт ўтгач, қоғоз ҳаракатга келади ва ниҳоят ёна бошлайди.

Бу филтр қоғоз бўлиб, унинг ичига устки оксид қатламидан тозаланган, нўҳат катталигидаги натрий метали ўралган эди. Натрий сувдан водородни шиддатли равишда сиқиб чиқарганидан кўп иссиқлик ҳосил бўлади. Натижада натрий, алангаланиш темпе-ратурасигача қизиб, ёниб кетади.
Сувга натрий метали ўрнига калий метали ташланса, у қоғозга ўралмаса ҳам чиройли бинафша пушти рангли аланга бериб ёниб кетади.
Ҳар икки реакцияда ҳам, сув ишқор эритмасига айланади, буни фенолфталеин эритмаси ёрдамида аниқлаш мумкин.
1 бошловчи: Эндиги навбатни ҳазил қўшиққа берамиз!


2 бошловчи: Бошгинам оғрийди-ё. Тўгарак аъзолари ижро этишади. Марҳамат!
БОШГИНАМ ОҒРИЙДИ – Ё


(Пародия – лапар, Қимматойнинг гунгроқ онаси билан суҳбати)


Қимматой: (Мактабдан келиб, шикоят бошлайди) Ойижон, ойи!


Онаси: Яқинроқ келиб, ашула қилиб айт, эшитмаяпман!


Қимматой: Ойижон, ойижон – ей,
Бошгинам оғрийди – ё.

Онаси: Бошгинангдин ўзим ўргилай,
Нималарга оғрийди - ё?
Қимматой: Кимё деган Фан бор экан,
Сир – жумбоғи бисёр экан,
Уқувсизларга дор экан,
Ўшаларга оғрийди – ё.


Онаси: Кимё холангни билмасанг,
Қиз - ўғлини танимасанг,
Дугона бўб кетолмасанг,
Алам – о, алам – о!


Қимматой: Юздан ортиқ модда бормиш,
Гоҳо хуш бўй, гоҳ ишқормиш,
Эркатойларга но ёрмиш,
Ўшаларга оғрийди – ё.


Онаси: Модасига бало борми,
Ишқорига ҳамма зорми,
Сенга улар ёв – ағёрми,
Алам – о, алам – о!