Меҳнатни меъёрлаштириш усуллари ва турлари Меҳнат сарфи меъёри

Меҳнатни меъёрлаштириш усуллари ва турлари


Меҳнат сарфи меъёри деб, муайян ташкилий техник шароитларда берилган вазифани сифатли бажаришга ишчи томонидан сарфланадиган меҳнат миқдорига айтилади.

1. 
   Олинган бирлик бўйича меҳнат сарфи меъёрлари 3 турга бўлинади:
   

1. 
   Вақт меъёри Т– бу муайян иш жойида мавжуд техника ва технологияни самарали ишлатиш орқали муайян малакадаги ва касбдаги ишчи ёки ишчилар гуруҳи томонидан берилган вазифани бир бирлигини бажариш учун сарфланадиган вақтдир (минут, соат, смена, ой).
   
2. 
   Ишлаб чиқариш меъёри Н – бу муайян иш жойини мавжуд техника ва технологияни самарали ишлатиш орқали, муайян малака ёки касбдаги ишчи ёки ишчилар гуруҳи томонидан бажарилиши керак бўлган иш ҳажми ёки маҳсулот миқдоридир. Умумий ҳолда ишлаб чиқариш меъёри қуйидаги формула асосида аниқланади:
   

Н=Тсм/Тб , (кг, дона, , ва бошқалар)

бу ерда: Тсм – иш кунининг ёки сменанинг узунлиги,минут.

Тб – бир бирлик маҳсулотни тайёрлаш учун сарфланган вақт, мин

3. 
   Ишчи кучини сарфлаш меъёри Ч – бу муайёян иш жойида мавжуд техника ва технологияни самарали ишлатиш орқали ўрнатилган вақт ичида берилган вазифани сифатли бажариш учун зарур бўладиган ишчилар сонидир. Умумий ҳолда ушбу меъёрни қуйидагича аниқлаш мумкин:
   

Ч=Q/Н , (киши)

бу ерда: Q – корхона ёки цехда бир кунда бажарилиши керак бўлган иш ҳажми.

2. 
   Технологик белги бўйича меъёрлар 3 турга бўлинади:
   

1. 
   Ягона меъёрлар – бу шундай меъёрларки, улар технологик жараённинг қаерда бажарилишидан қатъий назар ягона технологик ва ишлаб чиқариш жараёнлари учун ишлаб чиқарилади.
   
2. 
   Маҳаллий меъёрлар – бу бажарилаётган ишнинг маҳаллий шароитларидан келиб чиққан ҳолда тузиладиган меъёрлар.
   
3. 
   Кенг тарқалган меъёрлар – булар нормал ишлаб чиқариш жараёнида кўпгина корхона ва ташкилотларнинг меҳнатида қўлланилади.
   

3.