Меҳнат ва касб таълими

Foydalanilgan adabiyotlar:
1.
To‘raqulov X.A. Pedagogik tadqiqotlarda axborot tizimlari va texnologiyalari. – 
T.: “Fan” nashriyoti, 2006. 
2.
Mamatov D., Aminov A. Auto CAD grafik dasturida detalning aksonometrik 
proyeksiyaini 3D modellashtirish. BuxDU Ilmiy Axboroti. 2015. – B. 146-149. 
TEXNOLOGIYA DARSLARIDA O’QUVCHILARGA SUT 
MAHSULOTLARI TEXNOLOGIYASINI O’RGATISH METODIKASI 
Sh.H.Quliyeva
BuxDU “Mehnat ta`limi” kafedrasi mudiri, p.f.n., dots., 
J.J.G’afurova
BuxDU “Mehnat ta`limi” yo’nalishi talabasi
Sut va sut mahsulotlari aholining eng noyob ozuqaviy modda-oqsilga bo’lgan 
talabini qondirishga, istemol qilinayotgan oziq-ovqat mahsulotlarini strukturasini 
yaxshilashda muhim ahamiyatga egadir. Shu sababli Respublikamizda sut sanoati 
tarmog’ini rivojlantirishga alohida e’tibor berilmoqda. 

---

195 
Respublikamizda sut sanoati ilg’or texnologiyalar bilan jihozlangan 
tarmoqlardan biri hisoblanadi. Bu tarmoq tizimiga sut, achitilgan sut mahsulotlari, 
qaymoq, sariyog’, pishloq, sut konservalari, muzqaymoq va boshqa mahsulotlar 
ishlab chiqaradigan korxonalar kiradi. 
Sut – sutemizuvchi hayvonlar sut bezlarining faoliyati natijasida hosil bo’lib, 
och-sarg’ish rangli, o’ziga xos hidga va sal shirinroq ta’mga ega bo’lgan 
suyuqlikdir. Sut asosiy oziq-ovqat mahsulotlaridan biri bo’lib, unda kishi 
organizmi uchun g’oyat muhim va zarur bo’lgan barcha oziq moddalar mavjud. 
Sut – tarkibida 3-4% oqsil, 3-5% yog’, 4,5-5% sut shakari, 0,6-0,8% mineral 
moddalar, 87-89% suv, A,B,B
12
,C,D,E,PP darmondorilari bor. 
Yog’i olinmagan sutda kishi organizmiga zararli bo’lgan bakteriyalarni 
yo’qotishga qodir bo’lgan immun deb ataluvchi modda mavjud. 
Qatiq mahsulotlariga sutni kislotali bijg’ish asosida ishlab chiqariladigan sut 
mahsulotlari kiradi. Bularga tvorog, tvorogli mahsulotlar, smetana, pishloq, 
prostokvasha, asidofilin, qimiz va boshqalar. Sut kislotasi va karbonat angidrid 
gazi (kefir, qimiz) bo’lgani sababli bu mahsulotlarda ovqatlik qimmati yuqoriligi 
bilan birga parhezlik va shifobaxshlik xususiyatlari ham bor. Ichaklarda kislotali 
muhit hosil qilib, sut kislotasi ovqat hazm qilish jarayoniga yaxshi ta’sir ko’rsatadi. 
Sut kislota konservalash ta’siri bo’lgani uchun, qatiq mahsulotlarning saqlanish 
muddatini uzaytiradi. Qatiq mahsulotlari kimyoviy tarkibiga ko’ra smetana, 
tvorog, tvorog mahsulotlari va parhezbop mahsulotlarga bo’linadi. 
Texnologiya fani o’quv dasturida Servis xizmati yo’nalishining Pazandachilik 
asoslari bo’limida “Sut va sut mahsulotlari” mavzulari 5-sinfda -2 soat, 6-sinfda 3 
soat, 7-sifda -2 soat belgilangan. Quyida nazarda tutilgan fikrlardan kelib chiqqan 
holda 6-sinfda sut mahsulotlarini o’qitish mavzusi bo’yicha darsning texnologik 
xaritasi keltirilgan.