Melioratsiya

6.9-rasm.  ЭТЦ-406А rusumli drenaj quruvchi mashinasining umumiy
ко ‘rinishi
6.1-jadval
ЭТЦ-406А rusumli drenaj quruvchi mashinasining texnik 
ko‘rsatkichlari
Ish uskunasi
Transheyali
Transheyasi
toraytirilgan
Ish unumdorligi,  m/soat
70
90
Drenaj  transheyasi o ‘lchamlari,  m:
chuqurligi
4,5
4,35
eni
0,66
0,38
Drenaj yotqizish chuqurligi, m
2,2—4,1
1 ,7 -4 ,2
Ishchi tezligi, m /soat 
1 
17 ,5 ................................150
Transport tezligi, km/soat:
oldga
1,25
5,05
orqaga
1,78
6,02
D vigatel  m odeli
D -   160
Quvvati,  kVt
118
Gruntga beradigan  o ‘rtacha bosim , MPa
0,067
0,06
Y oqilgining solishtirma sarfi, kg/m
0,66
0,52
Chetki o'lchamlari,  mm:
uzunligi
19480
eni
5630
balandligi (quvur yotqizgichi k o ‘tarilgan 
holda)
8720 
| 
9000
M assasi,  kg
46000
97

---

6.10-rasm.  ДУ-301А rusumli transheyasi toraytirilgan drenaj 
quruvchi mashinanig umumiy ко ‘rinishi
6.2-jadval
ДУ- 301A rusumli toraytirilgan drenaj quruvchi mashinaning 
texnik ko‘rsatkichlari
A so s  mashinasi
ЭТЦ - 252
Ish unum dorligi,  m /soat
135
Ishchi tezligi, m /soat
1 0 -1 5 0
Transport tezligi, km/soat
2 ,2 5 -9 ,7 5
Ish  jihozi zanjinning tezligi  m/s
1,64 va 2,56
Qaziladigan transheya o ‘lchamlari: 
chuqurligi,  m
1 ,8 -3
eni,  m
0,33
M assasi, kg
22875
Xizm at k o ‘rsatuvchilar, kishi
2
Transheyali  ЭД-3,0  rusumli  drenaj  yotqizuvchi  mashinaning 
umumiy  ko‘rinishi  6.7-rasmda ko‘rsatilgan.  Bu mashina quyidagi asosiy 
qismlar:  mashina  bazasi  1,  ko‘p  cho‘michli  ish  jihozi 
2,  tasmali 
yuklagich  (transportyor)  3,  ish jihozini  ko‘tarib  tushiruvchi  po‘lat arqon 
4,  p o ‘lat  arqonni  o ‘rab  oluvchi  chig‘ir  5,  drenaj  (sopol  yoki  plastmassa 
quvurni  qamrab  olgan  sizdirgich)  yotqizuvchi  quti  6,  tayanch 
g ‘ildiraklari 7 dan tashkil topgan.
Transheyasi  toraytirilgan  ДУ-251  rusumli  drenaj  yotqizuvchi 
mashinaning  umumiy  ko ‘rinishi  6.8-rasmda  ko‘rsatilgan.  Bu  mashina 
quyidagi  asosiy qismlar:  mashina bazasi  1,  ko ‘p cho‘michli  ish jihozi  2,
98

---

tasmali  yuklagich  (transportyor)  3,  ish  jihozini  ko‘tarib  tushiruvchi 
po‘lat arqon 4, po'lat arqonni  o ‘rab oluvchi chig'ir 5, drenaj (sopol yoki 
plastmassa quvurni qamrab olgan sizdirgich) yotqizuvchi quti 6, tayanch 
g‘ildiraklari 7 dan tashkil topgan.
Mashinani  ishlatish texnologiyasi quyidagilarni o cz ichiga oladi:
- maxsus y o iak k a  drenaj  mashiliasmi olib kellb? drenaj nishabligiga 
qarshi yo'nalishda o‘matiladi;
-  mashinaning  transheya  qaztivohi  ish  jihoziga  harakat  berilib,  u 
loyihadagi chuqurlikgacha tushiriladi;
-  ko‘p  cho‘michli  ish jihozi  yordamida  qazib  chiqarilgan  tuproqlar 
tasmali  yuklagichga  kelib  tushishi  bilan  tasmali  yuklagichga  harakat 
berilib,  tuproq  transheya  qirg‘og‘ining  o ‘ng  yoki  chap  tomoniga 
tashlanadi;
-  mashinaga  ishchi  tezlik  berilib,  transheyadan,  drenaj  qutisi  uchun 
joy ochiladi;
-  drenaj  yotqizuvchi  quti  maxsus  p o ia t  arqonlar  va  chig‘ir 
yordamida qazilgan transheyaga tushiriladi;
-  drenaj  qutisiga  drenaj  quvuri  hamda  sizdirgich  materiallari 
joylashtiriladi;
-  mashinaga  yana  ishchi  tezlik  berilib,  drenaj  qurish  ishlari  davom 
ettiriladi;
-  m a’lum  masofadan  (15-20  m)  so‘ng  mashina  to‘xtatilib,  drenaj 
qutisi sizdirgich materiallari bilan to‘ldiriladi.
Sizdirgich  materiallari  maxsus  mashinalarda tashib  keitiriladi va bu 
mashinalardagi  sizdirgich  materiallari  drenaj  qutisini  to‘ldirish  uchun 
unga ag‘dariladi  (to‘kiladi). Mashinani drenaj  quvurlari bilan ta’minlash, 
mashina  to‘xtatilmasdan  uning  harakati  davomida  amaiga  oshiriladi. 
Chunki  maxsus  yoiak nin g  qirg‘og‘i  bo‘ylab  tarqatib  joylashtirilgan 
sopol  drenaj  quvurlarini  drenaj  qutisiga  uzatish  qo‘l  kuchi  yordamida 
amaiga  oshiriladi.  Zamonaviy  drenaj  mashinalarida  asosan  plastmassa 
quvurlari 
ishlatiladi. 
Drenaj 
mashinasiga 
o ‘matilgan 
maxsus 
qurilmaning  g‘altagiga  o‘ralgan  plastmassa  quvurlari  drenaj  qutisiga 
g ‘altakning aylanma harakati orqali uzatiladi^
Germaniyada ishlab chiqilgan XOIS  SUPER GIGANT-525  rusumli 
drenaj  mashinasi  ham 
1985  yillarda  olib  kelib  mamlakatimiz 
hududlarida  ishlatilgan.  Bu  mashina  ham  asosan  zax  qochirish 
hududlariga  m o‘ljallanganligi  hamda  plastmassali  drenaj  quvuriga 
o ‘ralgan maxsus  suvni sizdirib o‘tkazuvchi matoni grunt tarkibidagi il va 
gillar  bilan  hosil  qilgan  qoplami  drenajdan  samarali  foydalanishni
99

---

chegaralashi  shuningdek, 
texnikaning  o ‘ta  og‘irligi  va  qimmatligi 
yaxshi samara bermadi.