Melioratsiya

boMgan gruntlarda;  1- novariq;  2-qoziq  ustun;  3-ustun;  4-betonli  stakan; 
5-poydevor plita;  6-qum shag‘al.
bog ‘lash:
1-birinchi  novariqning silliq  uchi;  2-rezina;
3-ikkinchi  novariqning b elb og‘li  uchi.
4 .12-rasm.  Novariqlarni
54

---

Agar  novariqlar  qattiq  va  turg'un  gruntlar  ustida  o ‘rnatiladigan 
bo‘lsa,  novariq  uzunligiga  qarab,  maxsus  qoziq  ustunlar  2,  aniq 
nishablik  asosida  qoqiladi  va  uning  ustiga  novariq  1  iar  o'rnatiiadi
(4,13,a-rasm).
Qumli, o ‘troq gmntlarda, ustun 3,  poydevor piita  5  va uning ustida 
joylashgan  beton  stukan  4  ga  joylashtirilib,  beton  qorishma  bilan 
niahkanlianadi.  Qorishma  qotgandan  so'ng  ustun  ustiga  novariq 
qo‘yiladi  (4.13,b-rasm).
Yerlarning  rePefiga  qarab,  ayrim joylarda  novariqlar,  yer  sirtidan 
ma'him   chnqurlikda  o ‘matiiadi.  Bunda  m a5lum  ehuquflikda  transheya 
nishablikka  qattiq  rioya  qilgan  holda  qazilib,  unga  m a’Ium  qalinlikda 
qumshag‘al  6  soiinib,  zichlanadi,  uning  ustiga  poydevor  plita  5 
qo‘yilgandan so‘ng novariq  1  o ‘matiiadi.  Loyihadagi  nishablik bo‘yicha 
o ‘rnatilgan  ustun  6  Iarga  novariq  1  lar  maxsus  ekskavator  5  yoki 
avtomobil kranlari yordamida qo‘yiladi (4.14-rasm).
Novariqlar  maxsus  mashinalarda  tashib  keitiriladi  va  oldindan 
nishablik  asosida  o ‘rnatilgan  ustunlar  bo‘ylab,  kranlar  yordamida 
tushiriladi.  Novariqlarni  ustunlar ustiga o ‘rnatish  esa maxsus  qamrovchi 
moslamali kranlar orqali  amaiga oshiriladi.  Maxsus qamrovchi moslama 
po‘lat  arqon  yordamida  harakatga  keitiriladi,  moslamaning  ustunligi, 
uning  novariqni  to‘g ‘ri  tutib  turishida.  Uning  qamragicblari  nov­
ariqlarni ezmasdan ustunlar ustiga yaxshi joylashishini ta’minlaydi.
4.14-rasm.  Novariqlarni о 'rnatish sxemasi: