Melioratsiya

10.19-rasm.  Mashina ishlashining texnologik sxemasi: 
1-gidrantlar;  2- sug‘orish mashinasi;  3-suv purkagichlarning ta’sir doirasi.
YomgHr  tom chilarini  uzoq 
masofaga  otuvchi 
mashinalar. 
Y om g‘ir  tomchilarini  uzoq  masofaga  otuvchi  uskunalaridagi  suvning 
bosimi 0,4-1,0  MPa ni,  tomchilarni otish radiusi esa 60 m gacha bo‘lishi 
mumkin.  Bunda  ayrim  uskunalar  turbina  bilan  jihozlangan.  Bunday 
uskunaning ko‘rinishi  10.20-rasmda keltirilgan.
Uskuna  nasos  yordamida  suvni  bosim  ostida  ko‘tarib  beruvchi 
quvurga  uni  o ‘rnatish  uchun  moslangan  bog‘lagich  1  orqali  ulanadi. 
Bosim  ostidagi  suv  yo ‘naltir-gich  20  orqali,  suvni,  aylanma  harakatini 
to‘g ‘rilovchi  moslama  21  dan  o ‘tib,  suvni  otuvchi  soplo  24  yordamida 
yom g‘irlatib,  sug‘orish  uchun  yo'naltiriladi.  Sug‘orishni  sektor  yoki 
doira  shaklda  bo‘lishini  ta’minlash  uchun  uskunani  o ‘z  o ‘qi  atrofida 
harakatlanishi  lozim.  Buning  uchun  soplo  24  ni  pastki  qismiga  kurakli 
turbina  26  o ‘rnatilgan.  Turbinaning  kuraklari  soplodan  bosim  ostida 
chiqayotgan  suvning  ichida  bo ‘ I ish i  zarur.  Shunda  otilib  chiqayotgan 
suvning bosim kuchi,  turbinani harakatga keltiradi.  Turbinaning harakati 
chervyakli  reduktor 28  ning vali  38 yordamida chervyakli  reduktor 9 ga 
uzatiladi.  Bu  reduktorga,  mahkamlangan  krivoship  shatun  mexanizmi  7 
b o g ian g an   bo‘lib,  u  bo‘ylama  harakatni  tilcha  13  orqali  maxsus  tishli 
g ‘ildi-rakka  beradi,  natijada  uskuna  o ‘z  o ‘qi  atrofida  aylana  boshlaydi. 
Uskunaning  pastki  qismining  qobig‘ida  maxsus  halqa  mavjud  bo‘lib, 
uning  ikki joyiga to ‘siq  3  mahkamlangan.  Bu to ‘siqlar uskunani  m a’lum 
burchakli  sektor  bo ‘ylab  ishlashini  ta’minlaydi.  Agar  turtkich  17 
ikkinchi to ‘siqqa borib urilganda u revers  14 ni ishga tushirib, uskunani
174

---

SS
 
£
175

---

orqaga  aylantiradi.  Agar  to‘siqlar  olib  qo ‘yilsa  uskuna  to iiq   aylana 
bo‘ylab  harakat  qiladi.  Uskunani  aylanish  tezligini  o ‘zgartirish, 
to‘g ‘rilovchi  vint 31  yordamida turbina kuraklarini  purkagichdagi suvga 
singdirish  orqali  amalga  oshiriladi.  Bosim  ostidagi  suvga  singdirilgan 
turbinadan  ajralgan  suv  bo‘lakiari  uskunaga  yaqin  joylarni  sug‘orib, 
yom g‘irni sifatli tarqalishini ta’minlaydi.
Ayrim  yom g'irni  uzoqqa  otib,  sug*oruvchi  uskunalaming  texnik 
ko‘rsatkichlari  10.5-jadvalda keltirilgan.