Melioratsiya

9.8-rasm.  Yarim tirkamali yer tekislagich:
1 -traktor; 2,  8,  10-gidrotsilindrlar;  3-richag;  4 ,5   osma ramasi; 6-oldingi 
kronshteyn; 7-asosiy ramaning oldingi  qismi; 9,11- bog‘lanuvchi nuqtalar;  12- 
ramaning orqa qismi;  13-orqa g ‘ildirak.
9.3. Mavsumli yer tekislovchi mashinalar
Bu  turdagi  mashinalar  mavsumiy  bo‘lib,  har  yili  yerlarni  ekish  va 
sug‘orishdan  oldin  bajariladigan  ishlar  rejasiga  kiradi.  Bu  ishlarga 
quyidagilar  kiradi;  yerlardan  foydalanish  va  sug‘orishdan  keyin  hosil 
bo‘lgan notekisliklarni to‘g ‘rilash, yerlarni yumshatish,  mayda kesaklarni 
ezish  va  ularni  zichlash,  tuproq  uyumlaridan  egatlar  hosil  qilish.  Bu 
mashinalarning  ish jihozlari  bir  yoki  bir  nechta  ofvalga  ega  bo‘lib,  ular 
mashinaning  harakat  yo‘nalishiga  perpendikulyar  yoki  ma’lum  burchak 
ostida o ‘matiladi. Otval sirti to‘g‘ri yoki  yoy shaklida bo‘ladi.
151

---

Yerlardan  foydalanib,  sug‘orishdan  so ‘ng,  ular  shibbalanib, 
o ‘tirishi  natijasida  notekisliklar  hosil  boMadi,  ularni  to ‘g ‘rilab, 
tekislashda g ‘ildirakli  traktorlarning oldiga yoki  orqasiga  osma  ravishda 
o ‘rnatilgan  maxsus  otvallardan  foydalaniladi.  Ayrim  ish  jihozlari 
cho‘mich yoki greyder shaklida boMadi.  Greyder shaklidagi  ish jihozlari 
otvalining  turli  tomonga  burilish  imkoniyatidan  foydalanib,  tuproqni 
o ‘ng  yoki  chap  tomonga  surish  mumkin  (9.10-ram).  Bunda  otvalni 
buruvchi  vintli  mexanizmni  qoM  kuchi  yoki  boshqa  mexanizatsiya 
vositalari  yordamida  amaiga  oshiriladi.  Cho‘miehli  ish  jihozi  esa 
do‘ngliklarni  qirqib,  undagi  tuproqni  chuqurliklarga  tashib,  yoyishga 
xizmat qiladi.
G ’ildirakli  traktor  bazasidagi  yer  tekislash  mashinasining  umumiy 
ko'rinishi  9.9-rasmda  keltirilgan.  Traktor  1  ning  orqa qismiga  ish jihozi 
osma  ravishda  o ‘rnatilgan  boMb,  uni  ko‘tarib,  tushirish  gidrotsilindr  2 
yordamida  amaiga  oshiriladi.  Ish  jihozining  ramasiga  otval  yoki 
cho‘mich  shuningdek  gidrotsilindrni  ulash  uchun  maxsus  quloq  3 
mahkam  o ‘rnatiladi.  Ayrim  traktorlarning  old  qismiga  buldozerli  ish 
jihozi o ‘rnatilgan boMadi.
Г
П