Meliboyeva G. S. Kimyoni o`qitishda zamonaviy texnologiyalar

O’qitishning 4 pog’onali usuli 
Bu usul AQSH da paydo bo’lib, sanoat korxonalarida konveyerli ishlab 
chiqarish ko’paygan sari shunday o’rgatish usullari zarur bo’lib qoldiki, ishchilar 
bir xilda qaytariladigan qo’l ko’nikmalarini iloji boricha tez va mukammal 
ravishda o’rganib olishlari kerak edi. Bu usulda amaliy ko’nikmalarni o’zlashtirish 
jarayoni 4 pog’ona doirasida kechadi. Bu pog’onalarning nomi: “Tushuntirish”, 
“Nima qilish kerakligini ko’rsatib berish”, “Ko’rsatilgan tarzda qaytarish”, “Mashq 
qilish”. 
O’qituvchi o’quvchilarga avval kichikroq bir ish bosqichini tushuntirib 
beradi, keyin nima qilish kerakligini qilib ko’rsatadi. So’ng o’quvchi shu ish 
bosqichini ko’rsatilgan tarzda qaytarishi (imitatsiya qilishi) kerak. O’quvchi
qaytarib qilayotgan paytida o’qituvchisi xatolarini to’g’rilab turadi (maqtaydi yoki 

---

118 
tanqid qiladi). Unday keyin esa shu ish bosqichi mashq tarzida o’quvchi uni 
mukammal o’zlashtirgunicha ko’p marotaba qaytariladi. Bu usul psixologiyada 
asoslangan bo’lib, bixeviorizm (ya’ni inson o’zini tutishiga oid) nazariyalardan 
olingan.
Bu usul kimyoni o`qitishda valentlik asosida formulalar tuzishda, turli 
moddalar o`rtasidagi genetik bog`lanishni ifodalashda reaksiya tenglamalarini 
tuzishda, ishlab chiqarish bilan boq`liq mavzularni yoritishda, masalalar yechishda,
amaliy va laboratoriya mashg`ulotlarida qo`llanilishi mumkin. 
Nazorat savollari 
1.
 
Kimyodan kichik guruhlarda hamkorlikda o’qitishni qanday amalga oshirish 
mumkin ? 
2.
 
Kichik guruhlarda hamkorlikda o’qitishda qanday ta`limiy-tarbiyaviy 
ahamiyatga ega? 
3.
 
Kichik guruhlarda ijodiy izlanishni tashkil etish qanday amalga oshiriladi? 
18-§.