Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке». Выпуск №37 (том 4)

Tabiiy indikatorlar
– tabiatda erkin, tabiiy holda uchraydigan va ularni hech bir 
usul orqali sintez qilib bo`lmaydigan indikatorlarga aytiladi. Bularga: binafsha(fialka), 
pion, qizil atirgul, delfinium, pushti geran, petuniya, lola, anchan, chinnigul(gvozdika) 
gullarining gulbarglaridan olingan ekstraktlar, hamda qizil lavlagi, qizil karam, qizil 
turp, sabzi, ko`katlar, xushbo`y rayxon, qulupnay, qora smorodina, qizil uzum, 
giloslarning siqib olingan sharbatlari, choy va piyoz qobig`ining damlamasi kiradi.
[1]
Sun`iy indikatorlar 
-
 
laboratoriya sharoitida sintez qilib olinadigan indikatorlar. 
Hozirgi kunda eng keng tarqalgan indikatorlar sun`iy indikatorlar. Sun’iy 
indikatorlarni olinishi jarayoni juda ham murakkab va zamonaviy texnologiyalar bilan 
jihozlangan maxsus laboratoriyalarda sintez qilinadi. 
Sun`iy indikatorlar 2 guruhga ya`ni organik va noorganik birikma holdagi 
indikatorlarga bo`linadi: 
Noorganik birikma holdagi indikatorlar 
- molekulasi noorganik elementlar 
atomidan iborat bo`lgan moddalar. Bu indikatorlarning aniqlash diapazoni juda ham 
kichik bo`lganligi sababli ko`pchilik bu moddalarni indikatorlar deb ham 
nomlanmaydi, ammo indikator hisoblanadi. Sababi ular hech bo`lmaganda 2 yoki 
undan ortiq moddalarni muhitini yoki qaysi modda borligini aniqlashga yordam beradi. 
Bu indikatorlarning ishlash mexanizmi eritmaning muhitiga qarab reaksiyaga 
kirishishi, eritmani tiniqlashtirishi yoki loyqalatishi, reaksiya davomida bir rangdan 
ikkinchi yoki uchinchisiga o`tishidan iborat. Bularga: alyuminiy gidroksid – Al(OH)
3
, 
sulfat kislota – H
2
SO
4
, nitrat kislota – HNO
3
, simob(II) sianid – Hg(CN)
2
, xrom(III) 
rodanid – Cr(SCN)
3
, temir(III) sulfat – Fe
2
(SO
4
)
3
, kaliy permanganat – KMnO
4
, mis(II) 
sulfat – CuSO
4
, ammoniy xlorid – NH
4
Cl kabilar kiradi.
[2]