Mehnat vazirligi respublika aholi bandligi va mehnatni muhofaza qilish ilmiy markazi

 
1.3. Binolarga ichki va tashqi kuchlarning ta’siri 
 
Yqorida  ta’riflangan  bino  konstruksiyalarga  bir  necha  xil  tashqi  va  ichki 
kuchlar ta’sir etadi, ularning ta’riflari quyidagilardan iborat: 
1.  Tashqi  kuchlar  –  bino  elementlari  (qismlari)ning
  xususiy
  og‘irligi, 
shamolning  ta’sir  kuchi  (muvaqqat  yuklar),  zilzila,  uskunalarining  tasodifiy 
buzilishi natijasidagi ta’sirlar va boshqa; 
2.  Atrof 
–muhit  ta’siri  tashqi  harorat  (konstruksiyani  chiziqli 
o‘lchamlarining  o‘zgarishiga  olib  keladi),  atmosfera  va  tuproq  namligi  ta’siri 
(qurilish  ashyolarining  xususiyatlarini  o‘zgarishiga  olib  keladi),  havo  oqimi 
yo‘nalishining  ta’siri  (xona  ichidagi  mikro  iqlimning  o‘zgarishiga  olib  keladi), 
quyosh  nuri  energiyasining  ta’siri  (qurilish  ashyosi  fizik  –  texnik 
xususiyatlarining  o‘zgarishiga  olib  keladi),  havo  tarkibidagi  agressiv  kimyoviy 
brikmalarning  ta’siri  (konstruksiyaning  emirilishiga  va  buzilishiga  olib  keladi), 

---

  16 
 
 
biologik ta’siri (mikroorganizmlar va qurt –qumirsqalar konstruksiyani emiradi), 
bino  ichidagi  yoki  tashqarisidagi  shovqin  ta’siridan  xonadagi  normal  akustik 
rejimning buzilishi. 
Fuqoro  va  sanoat  binolariga  ta’sir  qiluvchi  turli  xildagi  omillar  mavjud 
bo‘lib, ular binoning umrboqiyligiga, mustahkamligiga, qolaversa bino ichidagi 
mikroiqlimga  salbiy  ta’sir  ko‘rsatadi.  Bu  bilan  binoning  holati,  belgilangan 
me’yoriy  xizmat  davrigacha  avariya  holatiga  kelib  qolishi  mumkin.  Bu  bilan 
binoning  texnik  holati  darajasi  hayotiy  xavfsizlik  nuqtai  nazaridan  o‘rganilishi 
lozim  bo‘lgan  ob’ektga  aylanadi.  SHu  bilan  birga  binolarning  o‘zi  ham  tashqi 
muhitga  bir  qancha  ta’sir  ko‘rsatadi.  Buomillar  kelib  chiqishi  va  ta’sir  qilish 
darajasiga  qarab  tashqi  va  ichki  turlarga  bo‘linadi.  Binolarga  ta’sir  qiluvchi 
omillar hamda binolarning tashqi muhitga ko‘rsatadigan ta’sirlari 1.13- va 1.14- 
rasmlarda ko‘rsatilgan. 
•  Fizikaviy-kimyoviy ta’sirlar 
•  Mexaniq ta’sirlar. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

  17