Mehnat vazirligi respublika aholi bandligi va mehnatni muhofaza qilish ilmiy markazi

5.15. Haroratning yog‘ochga va uning issiqlik o‘tkazuvchanligiga ta’siri 
 
Harorat  ko‘tarilganda  mustahkamlik  chegarasi  va  elastiklik  moduli 
kamayadi  va  yog‘ochning  mo‘rtligi  oshadi.  Masalan,  qarag‘ay  yog‘ochini 
siqilishdagi  mustahkamlik  chegarasi,  uni  20

S  dan  50

S
 
gacha  qizdirilganda 
o‘rtacha  70%  gacha  kamayadi,  100

S  gacha  qizdirilganda  esa,  boshlang‘ich 
qiymatidan 30% gacha kamayadi. 
 t- 
haroratdagi 
yog‘ochning  mustahkamlik  chegarasini,  uning 
boshlang‘ich  20

S
 
  dagi  mustahkamlik  chegarasi  hamda  to‘g‘rilovchi 

 
koeffitsientni hisobga olgan holda aniqlash mumkin: 

t
 q

20
 - 

 ( t - 20 ),          (5.15.1) 
bu  erda: 

t   
-  mavjud  t  haroratdagi  mustahkamlik  chegarasi;   

20
-  20

S 
haroratdagi  mustahkamlik  chegarasi;       

 -  o‘tkazish koeffitsienti(2-jadval);  t  – 
sinalayotgan vaqtdagi mavjud  harorat,
 

S. 
Manfiy  haroratlarda  yog‘ochdagi  namlik  muzga  aylanadi  va  namlik  25% 
gacha bo‘lganda siqilishdagi mustahkamligi ortadi, lyokin mo‘rt bo‘lib qoladi. 
YOg‘ochning  harorat  ta’siridagi  deformatsiyasi 

-chiziqli  kengayish 
koeffitsienti  bilan  aniqlanadi.  YOg‘och  tolalari  bo‘ylab  aniqlangan  bu 
koeffitsient  juda  kichik  va  u  5
.
10
-6 
dan  oshmaydi,  o‘z  navbatida  bu  yog‘och 
uylarni  harorat  choklarisiz  qurish  imkoniyatini  beradi.  Tolalariga  ko‘ndalanggi 
bo‘yicha esa bu koeffitsient 7

10 marta kattadir. 
. -to‘g‘rilovchi koeffitsientning qiymatlari 
5.3-jadval 
YOg‘och 
turi 
,  MPa 
tolalar 
statik 
Tolalar bo‘ylab 

---

 160 
 
 
bo‘ylab 
siqilishda 
egilishda 
siljish, 
yorilishda 
cho‘zilishda 
Qarag‘ay 
3,5 
4,5 
0,4 
4 
Qora qarag‘ay 
2,5 
3 
- 
- 
Tilog‘och 
4,5 
- 
- 
- 
Oq qarag‘ay  
2,5 
- 
- 
- 
Oq qayin 
4,5 
- 
- 
- 
 
YOg‘ochning  issiqlik  o‘tkazuvchanligi,  uning  trubasimon-g‘ovak 
tuzilishiga  ega  bo‘lganligi  hisobiga  ayniqsa  tolalariga  ko‘ndalanggi  bo‘yicha 
kichikdir.  Quruq  yog‘ochni  tolalariga  ko‘ndalanggi  bo‘yicha  o‘rtacha  issiqlik 
o‘tkazuvchanlik  koeffitsienti 

  q  0,14  Vt  /  (m·
°
S)  ga  tengdir.  Issiqlik 
o‘tkazuvchanligi  kam  bo‘lganligi  uchun  yog‘och  engil  to‘siq  konstruksiyalari 
uchun samarali material hisoblanadi. YOg‘ochni issiqlik sig‘imi kattadir, quruq 
yog‘ochniki o‘rtacha S q 1,6 kJ
 
/(kg·
°
S) ga tengdir.