Mehnat va ish haqi hisobi

 
4 -rasm. 
TMZlarni aktiv sifatida tan olish mezonlari 
3. Materiallar kirimi va sarflanishini hisobga olish hamda 
hujjatlashtirish
 
Korxonaga tegishli boMgan xomashyo, materiallar, yoqilg‘i, ehtiyot qismiar, 
butlovchi buyumlar, sotib olingan yarim tayyor mahsulotlar, konstruksiyalar, 
detallar, idishbob materiallar, inventarlar, xo‘jalik jihozlari va qiymatliklarning 
mavjudligi va harakati to‘g‘risidagi axborotlami umumlashtirish quyidagi 
schyotlarda amalga oshiriladi:
1010-“Xomashyo va materiallar”;
1020-“Sotib olinadigan yarim tayyor mahsulotlar va butlovchi qismlar”;

---

1030-“Yoqilg‘i”;
1040-“Ehtiyot qismlar”;
1050-“Qurilish materiallari”;
1060-“Idish va idishbop materiallar”;
1070-“Chetga qayta ishlash uchun berilgan 
materiallar”; 1080-“Inventar va xo‘jalik 
anjomlari”; 1090-“Boshqa materiallar”.
Ushbu hisobvaraqlaming debetida ishlab chiqarish zaxiralarining ko‘payishi, 
kreditida esa ularning ishlab chiqarish va boshqa maqsadlar uchun sarllanishi aks 
ettiriladi.
Qaytariladigan chiqindilar qiymati ishlab chiqarish xarajatlari summasini 
kamaytiradi. Topshirish yukxatlari asosida ombordagi materiallar chiqindilariga 
ularning qiymatini tegishli buyurtma bo‘yicha xarajatlardan hisobdan chiqarish 
to‘g‘risida guruhlangan qaydnoma tuziladi.
To‘lovni kechiktirish yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lash sharti bilan xarid qilinadigan 
material laming qiymati to‘lovni kechiktirish yoki bo‘lib- bo‘lib toHash 
summalarini hisobga olmagan holda shakllantiriladi. Materiallaming to‘lovni 
kechiktirish yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lash taqdim etilmasdan sotiladigan qiymati bilan 
sotib olinayotgan materiallar bo‘yicha umumiy to‘lov summasi o‘rtasidagi farqni 
to‘lovni kechiktirish yoki bo‘lib-bo‘lib to‘lash davri mobaynida joriy to‘lovning 
kechiktirish yoki bo‘libbo‘lib to‘lash bo‘yicha to‘lovlarning umumiy summasidagi 
solishtirma og‘irligiga bog‘liq holda moliyaviy xarajatlar (foizlar bo‘yicha 
xarajatlar) sifatida tan olish lozim.

---

Misol. Korxona 12000 ming so‘mga materiallarni xarid qiladi, shu jumladan QQS 
2000 ming so‘m. Shartnoma bilan 50 foiz oldindan to‘lov nazarda tutilgan, 
todovning qolgan summasi 3 oyga kechiktiriladi. To‘lovni kechiktirganlik uchun 
korxona materiallar sotuvchisiga kechiktirilgan summaning 10 %i miqdorida haq 
to‘lashi kerak.
6-jadval