Mehnat tarbiyasi Reja

Mehnat tarbiyasi
Reja:
1. Axloq tarbiyasi haqidagi tushuncha. Axloq haqida mutafakkirlar va mashhur pedagoglarning fikrlari.
2. Maktabda axloq tarbiyasining maqsad va vazifalari hamda yo'nalishlari
3. Insonni shakllantirishda mehnat tarbiyasining amaliy ahamiyati.
4. Maktabda mehnat tarbiyasining maqsad va vazifalari.
5. Kasbiy fikrlashning afzalliklari.

Axloq nima o'zi? Axloq - ijtimoiy ong shakli bo'lib, ijtimoiy hayotning hamma sohalarida insonning xulq - atvorini yo'lga solib turadigan talablar, normalar va qoidalardan iboratdir.

Jamiyatningijtimoiy - iqtisodiysharoitlari, rivojlanishibilanbirgalikdaaxloqo'zgaribvarivojlanibboradi. Chunki jamiyatning rivojlanishi jarayonida odamlarning axloqli va axloqsizlik, yaxshilik va yomonlik, adolat va adolatsizlik haqidagi tasavvurlari ham o'zgarib boradi, Abdulla Avloniy "Axloq insonlarni yaxshilikka chaqiruvchi, yomonlikdan qaytaruvchi bir ilmdir. Yaxshi xulqlarning yaxshiligini, yomon xulqlarning yomonligini dalil va misollar ila bayon qiladurgan kitobni axloq deyilur. Agar bir kishi yoshligida nafsi buzilib tarbiyasiz, axloqsiz bo'lib o'sdimi, "Allohu - akbar", bunday kishilardan yaxshilik kutaman erdan turib yulduzlarga qo'l uzataman kabidir.
Hadislarda "Mo'minkishio'ziningyaxshnxulqibilankechasiqoim (ibodatbilanbedor) vakunduzisoim (ro'zador) darajasigaerishadi", "Sizlarningyaxshilaringiz - xushxulqshirinsuhbatlaringizdir. Yomonlaringiz esa og'zini to'ldirib, ezmalik ila ko'p gapiruvchilaringizdir", "Mo'min odamlarning afzali - yaxshi xulqlisidir", "Hayo - imondandir", "Barcha balo - tildandir" va hokazo deyilgan. Biz sog'lom avlodni tarbiyalab, voyaga etkazishimiz kerak, - dbb ta'kidlaydi Karimov, - sog'lom kishi deganda faqat jismoniy sog'liqni emas, balki sharqona axloq-odob va umumbashariy g'oyalar kamol topgan insonni tushunamiz".
Iymon arabcha so'z bo'lib, lug'aviy ma'nosi – ishonchdir. Kalbida iymoni bo'lmagan odam har qancha savob ish qilsa ham, unga savob yog'ilmaydi. Qisqacha qilib aytganda, uch narsaning butunligidan iymon hosil bo'ladi: e'tiqod, iqror va amal. E'tiqodi – dinga dinga ichdan chuqur ishonish; iqror – so'zda buni tan olish; amal – yaxshi ishlar bilan isbotlash.
A.Navoiy "Maxbub-ul-qulub" asaridaushbusatrlarnio'qiymiz: "Vafosizdaxayoyo'q, xayosizdavafoyo'q. Har kimda bu ikki yo'q - iymon yo'q va har kimda iymon yo'q - andan odamiylik qilmak imkoni yo'q". Ya'ni iymonsiz - odam emas".
E'tiqod – bu o'z fikr va qarashlariga mahkam, sobit qadamlik bilan ishonish va o'zgalarni ham o'zidek hisoblab, ularning lafziga samimiyat bilan ishonishdir. Sharm - bu nojo'ya hatti-harakatlardan o'zini tiya olish, uyalish hissi. Hadislarning birida aytilishicha, odam, eng avvalo o'zidan uyalishi kerak. Nojo'ya qilig'i uchun o'zidan uyalgan odam o'zgaga ham noxo'ya hatti-harakatini pavo ko'rmaydi.Hayo – by o'zbekcha uyatdir. "Bir ketgan yyat qaytib kelmaydi", "Dilda dog' ko'tarib yurgandan ko'ra betning qizargani afzal" deydi xalqimiz. "Hayo erkak kishiga nisbatan tabiatan ayol kishida ko'proq bo'ladi".
Andisha – buoqibatinio'ylabyokiyuz - xotirqilibyuriladiganmulohaza, ehtiyotkorlikhissidir. Nomus - bu iffat, bokiralik, ma'nolarndai tashqari kishiniig o'z mavqeini saqlash va ardoqlash, xijolat tortish tuyg'ularini oila va ajdodlar sha'niga dog' tushurmaslik ma'nosini ham ifodalaydi.
Yuqorida ta'kidlangan axloqiy iboralar oilada bolalarni axloqiy tarbiyalashda o'ziga xos uslublarda tashkil etishni nazarda tutadi.
Boshqa odamni tarbiyalamoqchi va uning axloqini tuzatmoqchi bo'lgan tarbiyachi, avvalo uni yaxshi (bilish) o'rganishi va barcha kamchiliklarini yaxshi bilib olishi kerak, aks holda tarbiyachi o'z oldiga qo'ygan vazifasini bajara olmaydi. Tarbiya tarbiyalanuvchini yomon axloqiy hislatlardak ozod qilish, unga yaxshi axloqiy fazilatlarni singdira borishi jarayonida amalga oshiriladi", - degan Ibn Sino.
AbuAliIbnSino "Axloqharbirkishiuchuno'z - o'ziniidoraqilishilmidir", - debta'riflaydi.
YusufXosXojib "Qutadg'u - bilik" asarida "Kimningodobiyaxshivaaxloqito'g'ribo'lsa, ukishio'zmaqsadigaetadivabaxtungakulibboqadi", yaxshiaxloq - jamiyatning, yaxshiliklarningzaminidir", degan. "Halol, haqgo'y, axloq - odobli kishi har qanday qimmatbaho narsadan ham qimmatlirokdir", - degan.
MashhypruspedagogikK.D.Ushinskiy "Tarbiyaningasosiyvazifasiaxloqiyjihatdaita'siretishdaniboratdir. Bu aqlni umuman o'stirish, uni bilimlar bilan to'ldiridan ko'ra muhimdir", deb izohlagan.
M.Qoshg'ariy "Devonulug'atiturk" asaridaolg'ilmendannasihat, o'g'lim, ilmuadabo'rgangin, bo'libbilimliulug' xalqichidaboshqachailmuadabo'rgatgin, debxitobqilgan.
Bilimma'rifatyaxshiaxloqbilanbezanmog'ilozim, debta'kidlaydiA.N.Forobiy. haqiqiyinsoniyaxloqnio'zidabarqarorqilganyaxshikishilaryoshlargayaxshita'sirko'rsatadivaularnimehr-shavqatli, sofdilvamaqbulbo'libtarbiyalanishiuchunzaminhozirlaydi (3-bet) debta'kidlanaganA.Avloniy.