Mehnat muhofazasi va xavfsizlik texnikasi

Elektr kuyishlar quyidagi ikki xil ko’rinishda bo’ladi:bevosita yoki bilvosita.
Bevosita - kuyish inson tanasining elektr qurilmalaridagi tok o’tkazuvchi qismlarga tegib ketishi natijasida yuz beradi.
Bilvosita – kuyish elektr simlarining qisqa tutashuvi oqibatida erigan metal parchalarining sachrashi yoki elektr yoylaridagi uchqunlar ta’sirida yuz beradi.
Tok kuchini inson tanasiga ta’sir darajasiga qarab quyidagi guruhlarga ajratishimiz mumkun:
1.Sezilarli tok (2 mA gacha)
2.Qo’yib yubormaydigan tok (10….25 mA)
3.Fibrillatsion tok (50 mA dan yuqori)
Elektr tokidan shikastlanishda inson tanasining qarshiligi muhim rol o’ynaydi. Inson tanasining elektr toki ta’siriga qarshiligi terining holatiga ( quruq yoki ho’l , dag’al yoki mayin, jarohatlanmagan), elektr simi bilan bog’lanish yuzasiga va darajasiga, tok kuchi vat ok chastotasiga, tokning inson tanasi orqali o’tish yo’liga hamda ta’sir vaqtiga bog’liq bo’ladi. Inson tanasining elektr tokiga qarshiligi
1000 Om dan 100000 Om gacha bo’lishi mumkun. Odamning tok ta’siriga qarshiligi 30 sek. dan keyin taxminan 25%, 90 sek dan keyin esa 70% ga kamayadi. Inson uchun 10mA. Gacha bo’lgan o’zgaruvchan tok , 50 mA. gacha bo’lgan o’zgarmas tok xavfsiz hisoblanadi, shuningdek 0.05 A tok kuchi xavfli va 0.1 A tok kuchi halokatli hisoblanadi.
3. Odamlarning elektr tokidan shikastlanishining asosiy sabablari.
Odamlarning elektr tokidan shikastlanishining asosiy sabablari quyidagilardan iborat:
1.Kuchlanish ostida bo’lgan tok o’tkazuvchi qismlarga tasodifan tegib ketish tok o’tazuvchi qismlarda kuchlanish borligini bilmay qolganda yuz berishi mumkun.
2.Elektr qurilmasining odatdagi odatdagi sharoitda kuchlanish ostida bo’lmaydigan , ammo tasodifan kuchlanish ostida qolgan metall qismlariga tegib ketganda.
3.Odam turgan yer qadam kuchlanishining paydo bo’lishi. Bu hol simning yerga tutashib qolishi, potensial chiqib ketishi, himoyalovchi yerga ulash uskunasining, nollash simining buzilganligi va boshqa sabablar tufayli yuz beradi.
Odamning tok zanjiriga ulanib qolish sxemasi turlicha bo’lishi mumkun. Birinchi sxema, odatda, ikki fazaga tegib ketish;
Ikkinchi sxema esa bir fazaga tegib ketish. Ikki fazaga tegib ketish odatda, xavfliroq, chunki bunda odam tanasiga ushbu tarmoqdagi eng katta kuchlanish – liniya kuchlanishi ta’sir qiladi va shu sababli odam orqali eng katta qiymatli tok o’tadi.