Mehnat muhofazasi va xavfsizlik texnikasi

3.Ishchilarni xavfsiz ishlash usullariga o’rgatish.


1.Mehnatni muhofaza qilishga doir qonunlar va boshqa me’yoriy hujjatlarni buzganlik uchun javobgarlik – mehnatni muhofaza qilishga doir qonunlar va boshqa me’yoriy hujjatlar buzilishida aybdor bo’lgan yoki davlat va jamoatchilik nazorati idoralari vakillarining faoliyatiga monelik qilayotgan mansabdor shaxslar O’zbekiston Respublikasi qonunlarida belgilangan tartibda intizomiy, ma’muriy yoki jinoiy javobgarlikka tortiladilar.
Mehnatni muhofaza qilishga doir qonunlar va boshqa me’yoriy hujjatlarga
rioya etilishi ustidan jamoatchilik nazoratini mehnat jamoalari va kasaba uyushmasi tashkilotlari tomonidan mehnatni muhofaza qilish bo’yicha o’zlari saylaydigan vakillar amalga oshiradilar.
Mehnatni muhofaza qilish bo’yicha maxsus tayyorgarlikdan o’tgan vakil ish joylarida mehnat muhofazasining ahvolini moneliksiz tekshirish , aniqlangan kamchiliklarni bartaraf etish va aybdor shaxslarni javobgarlikka tortish to’g’risida takliflar kiritish huquqiga egadir. Mehnat muhofazasi bo’yicha vakilga o’z vazifalarni bajarishi uchun har haftada ish paytida kamida ikki soat vaqt ajratib beradi va o’rtacha ish haqi miqdorida haq to’lanadi.
Mehnat va mehnatni muhofaza qilish to’g’risidagi qonun hujjatlarini bu
jarima 5 EKIH dan 10 EKIH gachani tashkil qiladi. Qo’shimcha tarkib kiritildi – xuddi shunday huquqbuzarlik ma’muriy jazo chorasi qo’llanilganidan keyin bir yil davomida takroran sodir etilgan bo’lsa, bundan bila turib g’ayriqonuniy ishdan bo’shatish mustasno, 10 EKIH dan
15 EKIH gacha jarima solishga sabab bo’ladi. Voyaga yetmaganlarning mehnatga oid huquqlarini buzganlik uchun jarimalar ikki baravarga – 10 EKIH dan 20 EKIH ga oshirildi.
Moddiy javobgarlik – mehnat huquqi bo’yicha mehnat shartnomasi taraflari (xodim va ish beruvchi) ning bir-birlariga yetkazgan zararlar qonunda belgilangan miqdor va tartibda qoplash majburiyati. Mehnat shartnomasi yoki unga qo’shimcha ravishda tuzilgan yozma shakldagi kelishuvda , shuningdek, jamoa shartnomasi mehnat shartnomasi taraflarining moddiy javobgarligi aniqlashtirib qo’yilishi mumkun. Bunda shartnoma bo'yicha ish beruvchining xodim oldidagi javobgarligi qonunda nazarda tutilganidan kam, xodimning ish beruvchi oldidagi javobgarligi esa nazarda tutilganidan ko’p bo’lishi mumkun emas zarar yetkazilganidan keyin mehnatga oid munosabatlarning bekor qilinganligi mehnat shartnomasi tarflarini moddiy javobgarlikdan ozod qilishga sabab bo’lmaydi. Qonunga binoan , mehnat shartnomasining bir tarfi g’ayriqonuniy nojo’ya xulq-atvori natijasida boshqa tarafga yetkazilgan zarar uchun moddiy javobgar bo’ladi. Mas, ish beruvchi yuqori xavf manbayi natijasida xodimning sog’lig’iga yetkazilgan zarar uchun moddiy javobgar qilinishi mumkun. Zarar kim tomonidan yetkazilganligiga qarab , moddiy javobgarlikning 2 turi ish beruvchiga yetkazilgan zarar uchun , shuningdek, xodimni mehnat qilish imkoniyatidan mahrum etgani ( g’ayriqonuniy ishdan bo’shatganligi) uchun ish beruvchining moddiy javobgarligi farqlanadi.
Mehnat qonunchiligida moddiy javobgarlikning 2 turi:
cheklangan va to’liq moddiy javobgarlik belgilangan.
Cheklangan miqdordagi moddiy javobgarlikning ham 2 turi mavjud:
1.xodimning o’rtacha oylik ish haqidan oshmaydigan miqdordagi bevosita yetkazilgan haqiqiy zarar uchun moddiy javobgarlik.
2.xodimning 3 oylik maoshidan oshmaydigan miqdordagi moddiy javobgarlik to’liq moddiy javobgarlikda esa yetkazilgan zarar hech qanday cheklashlarsiz to’liq qoplanadi.
2.Xodimlarga texnika xavfsizligi, ishlab chiqarish sanitariyasi, yong’in chiqishdan saqlanish va mehnatni muhofaza qilishning boshqa qoidalari haqida xodimlarning mehnatni muhofaza qilishning xamma talablariga rioya etishlarini doimiy ravishda tekshirib borish vazifasi ish beruvchi zimmasiga yuklatiladi. Xodimlarni xafsiz mehnat usullariga o’qitishni tashkil qilish va amalga oshirish bo’yicha umumiy rahbarlik va javobgarlik korhona rahbariga yuklatiladi.
Xodimlarni yo’riqnomadan o’tkazish turlari ikkiga ya’ni kirish va ish joyida o’tkaziladigan yo’riqnomaga bo’linadi.