Mehnat muhofazasi va xavfsizlik texnikasi

Mehnat shartnomasini tuzishda ishga qabul qilish qoidalariga qattiq amal qilish kerak. Bunday qoidalarni buzish mehnat shartnomasini bekor qilishga olib keladi. O’zbekiston Respublikasi Oliy Sudining Plenumi mazkur asos bo’yicha xodim bilan mehnat shartnomasini bekor qilish quyidagi hollarda amalga oshirilishi mumkinligini nazarda tutadi:-sudning hukmi bilan muayyan lavozimni yoki muayyan faoliyat bilan shug’ullanish huquqidan mahrum etilgan shaxslarni ishga qabul qilishda;-o’zaro qarindosh yoki quda-anda bo’lgan shaxslarning bashorati ulardan biri ikkinchisiga bevosita bo’ysinib yoki uning nazorati ostida xizmatqiladigan bo’lsa. Bu qoida bir davlat korxonasi, muassasasi, tashkilotida ishga qabul qilishda amaldiga qonunga ko’ra, yaqin qarindosh yoki quda-andachilik mehnat shartnomasini tuzishga to’sqinlik qilmaydigan hollardan tashqari qo’llaniladi;-mehnatidan foydalanish qonunda taqiqlab qo’yilgan balog’atga yetmaganlarni va Xotin-qizlarni ishga qabul qilishda. MK 106-moddasining 4-bandi, agar ishga qabul qilish yuzasidan yo’l qo’yilgan qoidabuzarlikni bartaraf etishning imkoni bo’lmasa va u ishni davom ettirishga to’sqinlik qilsaginav, mehnat shartnomasini bekor qilish uchun asos bo’ladi. Biroq, ishga qabul qilishning belgilangan qoidalarini buruvchi aybdor bo’ladi (ota-onalaridan birining roziligisiz o’n to’rt yoshdan o’n olti yoshgacha bo’lgan o’smirni, o’n sakkiz yoshga to’lmagan ayollar va shaxslarni ishga qabul qiladi, ularning mehnatidan foydalanish qonunda mann etilgan ishlarga ularni qo’yadi va hokazo).
Xodimning vafoti munosabati bilan mehnat shartnomasini bekor qilish MK 106-moddasining 5-bandida ko’zda tutilgan. Xodimning vafoti to’g’risidagi guvohnoma mehnat shartnomasini bekor qilish uchun nasos bo’ladi. Vafot etgan xodimning tegishli pul hisobidan tashqari, vafot etgan xodimning oila a’zolariga yoki uni ko’lishi marosimini zimmasiga olgan boshqa shaxslarga ish beruvchi ko’mish uchun O’zbekiston Respublikasida belgilangan eng kam ish haqining kamida uch baravari miqdorida nafaqa to’lashi shart. Mehnat jarohati, kasb kasalligi yoki mehnat vazifalarini bajarish bilan bog’liq holda sog’lig’iga boshqa shikast yetkazilganligi tufayli xodim vafot etgan taqdirda vafot etgan shaxsning oila a’zolariga yoki uning qaramog’ida bo’lgan shaxslarga mazkur korxonaning jamoa shartnomasida belgilangan miqdorda, lekin marhumning olti yillik o’rtacha ish haqidan kam bo’lmagan miqdorda bir yo’la beriladigan nafaqa to’lanadi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
1.Abduqayumov A. «Kontrakt bo’yicha ish yuritish». Toshkent: «Adolat»-1994 yil, 5-46 betlar.
2.Gasanov M.Yu., Sokolov Ye.A. «O’zbekiston Respublikasida mehnat shartnomasi» Toshkent-1996 yil, 5-359 betlar.
3.Karimova O., G’affarov Z. «Davlat va huquq asoslari». Toshkent: «O’qituvchi»-1995 yil, 388-408 betlar.
4.Chjen V.A. «Zakonadatelnie osnovi rinka». Toshkent: «Sharq», 414-425 betlar.
5.O’zbekiston Respblikasining Mehnat Kodeksi. Toshkent: «Adolat»-1996 yil, 34-57 betlar. 
6.O’zbekiston Respublikasi Mehnat Qonunchiligi bo’yicha me’yoriy–huquqiy hujjatlar to’plami. Toshkent: «O’zbekiston»-2006 yil, 37-63 va 141-206 betlar.