Mehnat muhofazasi va ekologiya

S= ,
Bunda: m- chang bo‘lakchasining massasi,
V- havoning tezligi,
r- siklonning radiusi,
Siklonnning asosiy o‘lchamlari quyidagicha topiladi
D= 13,8 Q

Q- siklonning ish unumdorligi siklonning m3/soat;

Siklon UC-1,5-samaradorligi 96%, aerodinamik qarshiligi 110 kg/m2/1100 Pa/, ish unumdorligi Q=1,5 m³/sek.
Siklon UVC-3-samaradorligi =88 %, aerodinamik qarshiligi 67 kg/m²/670 Pa/, Q=3 m³/sek.
Siklonlarning ish samaradorligi yo‘l qo‘ysa bo‘ladigan changning konsentratsiyasiga (normaga) to‘g‘ri kelmaydi. SHuning uchun siklonlar 1 bosqichli chang ushlagichlarga ishlatiladi. Ish samaradorligini oshirish uchun ikki bosqichli chang ushlagichlar qo‘llaniladi.
Rotatsion chang ushlagich-ham, markazdan qochma kuchlar ta’sirida chang ajratgichlarga kiradi (asoslangan) ( pastdagi rasmda keltirilgan). Havo harakati bilan bir vaqtda 5 mkm dan katta bo‘lgan chang zarrachalaridan changli havo tozalanadi. Rotatsion chang tozalagichlar juda ham ixcham, chunki ventilyator va chang ushlagich bitta agregat ichida joylashgan. SHuning uchun montaj qilinayotgan va ishlayotgan paytda qo‘shimcha maydon kerak emas. Ishlagan paytda ish gildragi 1, chang zarrachalarini markazdan qochma kuchlar yordamida spiralsimon kopkok 2, devoriga tashlaydi va havo chiqib ketadigan 3 tomonga harakat qiladi. CHang gaz bilan biraga, chang qabul qiladigan kamera 3 orqali, chang yig‘iladigan bunkerga, tozalangan havo esa chiquvchi 4 quvurga uzatiladi. Bu ish unumdorligini oshirish u chun ish gildragini tezligini oshirish kerak, yaxshi natija 20-40 mkm dan katta changlar uchun.

To‘rli filtr (25-rasmda keltirilgan) 1-turli baraban ( 1 sm² da 100-120 yacheykasi bor); 2- changli havo kiradigan quvur; 3- chang qatlamlari-kalta tolalar havoni shu qatlam tozalaydi; 4- zichlantiruvchi valik; 5- chang bunkeridan iborat.

To‘rli filtr uchun (FIK, ish unumdorligi, bosimi) quyidagicha:
= 75-90%.
Q=7500 m³/soat,
R=150 H/m². Baraban 60-300 minutda bir marta aylanadi. To‘rli filtrlar odatda bir pog‘onali filtrlar deyiladi.