Mehnat muhofazasi va ekologiya

Ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lgan jaroxatlarga ishchi yoki xodimlarni korxonada yoki undan tashqarida xizmat vazifalarinibajarish paytida ro‘y bergan jaroxatlar kiradi. Bu guruxga yana korxona transportida ishga ketayotganda, qaytayotganida yoki shu transportniboshqarayotganda olingan jaroxatlar kiradi.





Ish bilan bog‘liq bo‘lgan jaroxatlarga- ishga ketayotganda yoki qaytayotganda va korxona xududida o‘z ish vazifasidan boshqa ishlarni bajarayotganda olingan jaroxatlar kiradi.
Maishiy jaroxatlarga ish bilan bog‘liq bo‘lmagan boshqa xodisalarda olingan jaroxatlar kiradi.
Bundan tashqari korxonalarda kasbiy kasalliklar va zararlanishlar bo‘lishi mumkin.
Kasbiy kasalliklar- ishchilarga zararli ish sharoitlarini ta’siri natijasida xosil bo‘ladigan kasalliklardir. Zararli ish sharoitlariga yomon iqlim sharoitlari,ish joylarida zararli changlarning mavjudligi, me’yordan ortiq shovqin va titrash,atmosfera bosimining me’yordan oshishi,yoritilganlikning etarli bo‘lmasligi va boshqalar kiradi.
Zararli ish sharoitlariga tananing ayrim a’zolarining yoki bir guruh mushaklarning uzoq vaqt majburan zo‘riqishi, sex havosiga tarqalib ketgan zararli moddalarning ta’siri, yoqimsiz meteorologik sharoitlar, normadan yuqori shovqin, titrash, yoritilganlik, atmosfera bosimidagi katta tafovutlar sababchi bo‘ladi.
YUqorida aytilgan zararli ish sharoiti ishchilarning shu sharoitga moslashuvini talab qilib,bu esa ularning tez charchashiga, mehnat unumdorligini pasayishiga olib keladi.
Sanoat korxonalarida uchraydigan jaroxatlar, kasbiykasalliklar va zaxarlanishlarning sabablari juda xilma xildir.. Ularni asosan 4 guruhga: tashkiliy sabablar, gigienik sabablar,texnik sabablar va ruxiy-fiziologik sabablarga bo‘lish mumkin.
Tashkiliy sabablar:
-xavsizlik texnikasi,sanoat sanitariyasi va Yong‘in xavfi bo‘yicha, yo‘riqnomaning umuman o‘tkazilmaganligi yoki sifatsiz o‘tkazilganligi;
-ish joylarining noto‘g‘ri tashkil etilganligi, korjomalarning va shaxsiy ximoya vositalarining shu ish jarayoniga mos kelmasligi;
-ish joylari, yo‘lak va transport yo‘llarining to‘silib qolishi;
- sexlarni va konstruktiv elementlarni changdan sifatsiz tozalash;
- Dastgox va mashinalarni sozlash jadvallarining buzilishi;
- Mos kelmaydigan asbob uskunalarni qo‘llash;
- Mehnat muxofazasi xaqidagi qonun vayo‘riqnomalarning buzilishi;
- Ish vaqtidan tashqari ishlash;
- Mehnat muxofazasi tadbirlarini targ‘ibot va tashviqot qilish ishlarining sustligi.