Mehnat muhofazasi va ekologiya

 
 
 
 
 
Ishdan maqsad:
SHovqinni o‗lchash asboblari bilan tanishish, ularda shovqin 
miqdorini o‗lchash va shovqin yutish va to‗sish tadbirlari samaradorligini hisoblashni 
o‗rganish. 
Identiv o„quv maqsadlari: 
1.
Talabalar ishlab chiqarish sexlaridagi dastgoxlardan chiqayotgan 
shovqinlarni sathini o‗lchay oladi. 
2.
 
Talabalar shovqinni yutuvchi qoplamalarni yutish samaradorligini 
aniqlab me‘yorlar bilan taqqoslay oladi
 
Umumiy ma‟lumotlar
SHovqin kishining salomatligiga va ish qobiliyatiga salbiy ta‘sir 
ko‗rsatib, kasb xastaligini keltirib chiqarishi mumkin. SHovqin chiqaruvchi 
manbalarning salbiy ta‘sirini kamaytirish uchun odatda shovqin yutuvchi va 
shovqin to‗suvchi materiallar ishlatiladi. 
SHovqinni to‗sish tebranishlarni manba‘lardan tarqalishiga to‗sqinlik qiladi. 
Bu xususiyat shovqin to‗suvchi materialning zichligiga bog‗liq. 
Katta miqdorda shovqin chiqaruvchi agregatlar o‗rnatilgan sexlarda shovqinni 
kamaytirish uchun to‗lqinlarining qaytgan energiyasini kamaytirish kerak. Bu, 
to‗siqlar yuzasi orqali tovush to‗lqinlari energiyasining yutilishi natijasida erishiladi. 
Bu esa materiallarning tovushni qay darajada yutish xususiyatiga bog‗liqdir. 
Ushbu laboratoriya ishida shovqin chiqaruvchi generator qoplamasining 
tovush yutish va to‗sish samarasi aniqlanadi. Qoplamalar odatda metall, 
plastmassa yoki yog‗ochdan yasaladi. Kojuxlarning ichki devorlari tovush yutuvchi 
materiallar bilan qoplanadi (41-rasm). Po‗lat va g‗ovak materiallar shovqinni 
yaxshi yutish xususiyatiga ega. Bunday materiallarga namat, tivit, paxta, astbest, 
vinipor va boshqalar misol bo‗la oladi. 
Laboratoriya moslamasidagiqoplamaning samaradorligi quyidagi formula 
bo‗yicha aniqlanadi: 

L=L-L
k
bu erda L - tovush to‗suvchi kojuxning qopqog‗i ochiq holatdagi tovush 
bosiminingumumiy qiymati, dB. 
Lk - xuddi shuning o‗zi tovush to‗suvchi kojuxning qopqog‗i Yopiqholatda, 
dB. 
SHovqin to‗suvchi kojuxning nazariy samaradorligi quyidagi formula 
yordamida aniqlanadi: 
A=

+

, dB
bu erda 

- tovushni to‗sish hisobiga shovqinning kamayishi, dB

- tovushni yutish hisobiga shovqinning kamayishi, dB.