Mehnat muhofazasi va ekologiya

 
 
 
 
Ishning maqsadi
: 
Sun‘iy yoritilganlikni me‘yorlashtirish tartibi bilan
shuningdek ish joylarida suniy yoritilganlikni aniqlash holatini usul va asboblari bilan 
tanishish. 
Umumiy ma‟lumotlar.
Sun‘iy yoritilganlik kun davomida xonalarda tabiiy yoritilganlik 
etishmaganda yoki umuman tushmaganda qo‗llaniladi. Suniy yoritilganlikning ikki 
turi mavjud: ishchi va avariya yoritilganligi.
Ishchi yorug‗lik albatta normal ishlash uchun barcha joylarda va 
yoritiladigan maydonlarga o‗rnatiladi.
Avariya holatidagi yorug‗lik ishchi yorug‗lik to‗satdan o‗lganρda 
qo‗llaniladi. Bu holat portlash Yong‗in va texnologik jarayonlar uzoq vaqt 
to‗xtaganda qo‗llaniladi. Evakuatsiya qilish maqsadida odamlar o‗tishi qiyin bo‗lgan 
joylarda zinapoyalarda hamda 50 kishidan ortiq bo‗lgan joylarda avariya yorug‗ligi 
o‗rnatiladi.
Sun‘iy yorug‗lik 2 xil usulda olib boriladi a) umumiy yoritish, bunda 
sanoat korxonasining binolari bir xil yoritgichlar yordamida yoritiladi b) aralash 
usulda yoritish, bunda umumiy yoritilish bilan bir qatorda ish joylarining o‗zi alohida 
qo‗shimcha yoritiladi va bu ish joylarini yoritish deb ataladi. 
Umumiy yorug‗lik ishchi joylarini joylashtirishga qarab lokallashgan va 
jixozlarni qanday joylashtirishdan qat‘iy nazar me‘yoriy yorug‗liklarga bo‗linadi. 
Binoni ichida faqat (mestnыy) yorug‗likdan foydalanish man etiladi. Ish joyi bilan 
uni atrofini yuqori yorug‗lik kontrastidan saqlash uchun umumiy yorug‗lik aralash 
yorug‗likni 10 % idan kam bo‗lmasligi kerak.
Sun‘iy yorug‗lik uchun (umumiy va aralash) cho‗g‗lanma elektr 
lampalari va gaz razryadli yorug‗lik manbaalaridan qo‗llaniladi. Bularga: 
lyuminitsent lampalari, yuqori bosimli simob lampalari, natriyli va ksenonli lampalar 
kiradi. Umumiy qo‗llaniladigan lokallangan lampalarning yorug‗lik uzatuvchanligi 7-
20 lm/Vt, yuqori bosimli simobli lampalar60 lm/Vt, natriy lampalar to 100 
lm/Vt.gacha yorug‗lik beradi.
YOritish tizimi turlarini tanlash asosan bajarilayotgan ishning texnologik 
jarayoniga, kategoriyasiga bog‗liq bo‗lib, SNIP-11-4-79 asosida belgilanadi 
YOritilganlik kattaligi ko‗rish sharoitining quyidagi parametrlari asosida o‗rnatiladi.
1.
Ajratish ob‘ektining o‗lchami – ish davomida ajratilishi kerak bo‗lgan 
eng kichik o‗lcham (masalan asboblar bilan ishlaganda shkalani gradirovka qilishdagi 
chiziq qalinligi); 
2.
Ko‗rilayotgan ob‘ektning yuzasidagi fon. Aks koeffitsienti (R) yuzaning 
rangi va fakturasi bilan xarakterlanadi. Fon ρ > 0,4 yorug‗, 0,2 ≤ ρ ≤ 0,4 o‗rtacha va 
ρ < 0,2 bo‗lganda qorong‗i hisoblanadi.